Pielgrzymi przychodzą i przyjeżdżają na tzw. Górkę Chełmską, by modlić się do Matki Bożej od zawsze. To tu znajduje się kopia jednego z najstarszych i najsłynniejszych wizerunków Bogurodzicy z Dzieciątkiem. Przed tą ikoną modlili się prawosławni, później unici, potem znowu prawosławni, a od 1920 r. do dziś - katolicy.

W święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny - tak, jak co roku - przybyli tu pielgrzymi, by modlić się o potrzebne łaski. Tegoroczne obchody połączone były ze wspomnieniem jubileuszy - 100. rocznicy objawień fatimskich oraz 100-lecia Zgromadzenia Sióstr Benedyktynek Misjonarek, które od lat pracują w chełmskiej parafii.

-  To dziś wielkie święto - mówił na początku Mszy św. abp Stanisław Budzik. - To przede wszystkim święto w rodzinie parafialnej, która cieszy się z jubileuszu 100. rocznicy powstania Zgromadzenia Sióstr Benedyktynek Misjonarek. To także wielka uroczystość dla rodziny archidiecezjalnej, ponieważ Góra Chełmska, sanktuarium z jego wspaniałą przeszłością, żywą i bogatą teraźniejszością, jest jednym z najważniejszych miejsc na mapie duchowej naszej archidiecezji - zaznaczył arcybiskup. - Jest to wreszcie wielkie święto dla całego Kościoła, który raduje się ze wspomnienia narodzenia Matki naszego Pana Jezusa Chrystusa.

Wśród pielgrzymów sanktuarium był także bp Witalij Skomarowski  z Łucka na Ukrainie. To on przewodniczył uroczystej Sumie odpustowej. Łucki biskup w homilii przypomniał, że Chełmska Góra od wieków jednoczyła przed cudownym obrazem i nadal jednoczy różne narody i chrześcijan różnych wyznań. - To dzisiejsze święto przypomina nam, że Maryja, Matka Boga, darowana jest nam jako nasz wzór i pomoc dla nas. Do Niej zawsze możemy przychodzić ze wszystkimi naszymi radościami i smutkami.

Biskup Witalij podkreślił, że modlitwa zanoszona do Boga razem z Maryją ma niezwykłą siłę i nadzwyczajną moc. - To dlatego właśnie - jak Polska długa i szeroka - tyle w waszym kraju miejsc takich jak to, dedykowanych Maryi, Matce Boga, Matce Kościoła i Matce każdego z nas - podkreślił.

Podczas uroczystej Mszy św. po homilii, w imieniu wszystkich zgromadzonych, abp Budzik dokonał Aktu Poświęcenia Kościoła w Polsce Niepokalanemu Sercu Maryi.

Chełmskie uroczystości były także, jak co roku, okazją do poświęcenia wieńców dożynkowych.