Ks. Rafał Pastwa: Październik pod naszym niebem to miesiąc kojarzony w dużej mierze z Karolem Wojtyłą – św. Janem Pawłem II. Lublin jest jednym z miast papieskich – a mam wrażenie, że nie zawsze to wyraźnie wybrzmiewa. Czy to się może zmienić?

Prof. Agnieszka Lekka-Kowalik: Rzeczywiście, związek Karola Wojtyły z Lublinem i z KUL, nie jest tak uwidoczniony, jak na to zasługuje. Mogę jednak pocieszyć tych, których to martwi: Instytut Jana Pawła II KUL we współpracy z Centrum Jana Pawła II i przy wsparciu Miasta Lublin podjął inicjatywę wypromowania jako miasta papieskiego. Wśród różnych idei są pomysły skierowane do szerokiego grona odbiorców, takie jak opracowanie „wojtyłowych szlaków” czy gry planszowej.

Czyli swoisty spacer po mieście śladami Karola Wojtyły…

Tak. Byłyby to ścieżki uwzględniające aspekty duchowe, religijne i naukowe.

Dla wielu osób dziedzictwo Karola Wojtyły to jednak coś więcej niż wyścig po kremówkę, szlak czy kolejny pomnik.

Dziedzictwo Karola Wojtyły to przede wszystkim kształt i atmosfera lubelskiego środowiska intelektualnego. Wojtyła współtworzył lubelską szkołę filozoficzną, ale był również przez tę szkołę kształtowany. Zgromadził też wokół siebie grupę młodych badaczy, którzy stali się ważnymi postaciami polskiej nauki: ks. Tadeusza Stycznia, ks. Andrzeja Szostka, Jerzego Gałkowskiego czy Wojciecha Chudego. Wojtyła zbudował pewien typ personalizmu, który do dziś jest rozwijany. Trzon jego myśli stanowi prawda o człowieku – człowiek to osobowe „ja” i jako osobie należna jest mu – i wszystkim innym „ja” – afirmacja. Prawda zaś ma moc normatywną: domaga się zarazem poznawczego uznania i respektowania. Staje się autonomicznym podmiotem tylko wtedy, gdy w wolności wiąże się z poznaną prawdą. Myśl Karola Wojtyły przygotowała pontyfikat Jana Pawła II. Dobrze tę ciągłość wyraża tytuł naszej serii wydawniczej: „Papieża Wojtyły posługa myślenia”.

Jakie znaczenie ma jego myśl w świecie ponowoczesnym, w „kulturze budowania na braku zaufania”?

Rzeczywistość, w której tworzył ks. prof. Karol Wojtyła i nasz świat ponowoczesny pod jednym względem zbytnio się nie różnią: potrzebna jest prawda o człowieku; wszak konsekwencji błędów antropologicznych już doświadczyliśmy. Wojtyła pokładał ufność w ludzkim rozumie – człowiek w doświadczeniu siebie jest w stanie odkryć prawdę o sobie i o innych, i z tą prawdą się związać. W dobie nieufności do rozumu, w dobie zalewu „własnych prawd” i utożsamiania wolności z samowolą to myśl zaiste rewolucyjna. Karol Wojtyła – Jan Paweł II urasta w ten sposób do rangi obrońcy rozumu, a przez to obrońcy człowieka.

W jaki sposób odkrywać spadek intelektualny Wojtyły na co dzień, nie tylko w Lublinie?

25 czerwca 1982 r. Senat KUL powołał Instytut Jana Pawła II, o co zabiegał ks. prof. Tadeusz Styczeń, przyjaciel Karola Wojtyły i jego następca w Katedrze Etyki. Był przez wiele lat dyrektorem Instytutu. Jest on jednostką badawczą, niegdyś międzywydziałową, obecnie w ramach Wydziału Filozofii. Za jego nieformalny początek można uznać cykl wykładów z 1979 r. pt. „Nasz Profesor Papieżem”. Instytutowi od początku przyświecają te same cele. Po pierwsze, zgłębiać dorobek Karola Wojtyły – Jana Pawła II.

Jakie są kolejne?

Drugim celem jest popularyzowanie tej myśli. Ważną rolę odgrywa tu kwartalnik „Ethos”, którego zadaniem jest inspirowana myślą Karola Wojtyły refleksja nad wyzwaniami współczesności, dokonywana w perspektywie personalistycznej. Kolejny cel to twórcze rozwijanie jego myśli poprzez seminaria, konferencje i publikacje. Jest to kontynuowanie papieskiej wizji, realizowanej podczas seminariów w Castel Gandolfo – dialogu między intelektualistami rzetelnie poszukującymi prawdy. Czwartym celem jest tworzenie wspólnoty, „komunii osób” wokół myśli papieża Wojtyły, ale też i wokół Instytutu.

Jubileusz 100-lecia uniwersytetu katolickiego również mobilizuje do odkrywania myśli tego wielkiego filozofa, teologa, poety, pasterza Kościoła…

Instytut chce to ułatwić poprzez krytyczne wydanie jego dzieł filozoficznych i teologicznych. Zbudowaliśmy w tym celu międzynarodowy zespół badawczy.

Kiedy możemy się spodziewać pierwszego dzieła?

W 2018 r. po raz pierwszy ukaże się „Katolicka etyka społeczna” Karola Wojtyły, odtworzona na podstawie maszynopisów. W listopadzie tegoż roku, w kontekście 100-lecia KUL-u odbędzie się międzynarodowa konferencja naukowa połączona z promocja książki. rafal.pastwa@gosc.pl