Od stu lat Katolicki Uniwersytet Lubelski, wierny idei służby Bogu i Ojczyźnie (Deo et Patriae), kształci młodych ludzi w poczuciu wolności i poszanowania prawdy. Obie wartości - prawda i wolność - są równie ważne, a misją Uniwersytetu jest formowanie nowego pokolenia, które będzie miało gruntowne podstawy aksjologiczne, a zarazem będzie myślało w sposób twórczy i nieskrępowany narracją o aktualnej rzeczywistości. Rola mistrzów na drodze do osiągnięcia dojrzałości intelektualnej i społecznej jest nie do przecenienia. Dobry nauczyciel i wychowawca, charyzmatyczny mistrz, sprawny mentor, utalentowany promotor potrafi bowiem uformować godnego następcę, a z uczniów wydobyć niespodziewanie bogaty potencjał rozwoju talentów, umiejętności i zdolności.

Stulecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego jest wyborną okazją do przedstawienia naszych wykładowców, którzy postawili milowe kroki w kształtowaniu odważnych chrześcijańskich postaw w czasach, które nie sprzyjały budowaniu wolnościowych i otwartych postaw swoich uczniów. Nauczyciele wolności KUL-u to osoby przekraczające perspektywy katedry i auli uniwersyteckiej, to osoby wyjątkowe, charyzmatyczne i nietuzinkowe. Jestem dumny, że jako rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w stuleciu jego działalności mam zaszczyt zapowiedzieć cykl artykułów o naszych nauczycielach i mistrzach, o ludziach, którzy budowali nasz Uniwersytet i współtworzyli intelektualną i kulturalną mapę Polski. Zachęcam Państwa do lektury tekstów o osobach, które swoim życiem potwierdziły potrzebę budowania wartości w czasach, które temu nie sprzyjały.

Przede wszystkim rekomenduję Państwu refleksje o pięciu wybitnych osobowościach Uniwersytetu: ks. prof. Idzim Radziszewskim, ks. Antonim Słomkowskim, kard. Stefanie Wyszyńskim, błogosławionym ks. Jerzym Popiełuszko i św. Janie Pawle II, które w przestrzeni historycznej KUL-u, Lublina i Polski zapisały się w sposób wyraźny i niezapomniany. Byli inicjatorami działań i idei, które zainspirowały pokolenia Polaków. Dane przez nich świadectwo odwagi, bezkompromisowości, ale też pokory, zostawiły ślad w sercach wielu. W otoczeniu tych postaci zostanie przedstawiona też sylwetka prof. Czesława Martyniaka, błyskotliwego filozofa prawa i socjologa, który jako młody naukowiec w 1939 roku zginął z rąk niemieckich okupantów. To tragiczna, a zarazem wzruszająca historia mistrza, który był ze swoimi studentami i prowadził wykłady do końca, do aresztowania i śmierci.

Uniwersyteckim mistrzem, który jest znany przez swoje dzieło, jest ks. Franciszek Blachnicki. Opowieść o twórcy Ruchu Światło-Życie jest wyjątkowo porywająca i wielowątkowa. Sługa Boży Franciszek Blachnicki był osobą oddaną Ojczyźnie, zaangażowaną w życie społeczne i życzliwą ludziom. Stworzony przez niego oryginalny sposób formacji dzieci, młodzieży i dorosłych do dojrzałego chrześcijaństwa jest owocnie kontynuowany, co napawa optymizmem, zwłaszcza w czasach naznaczonych relatywizmem moralnym.

Nie sposób wyobrazić sobie wolnej Polski bez ludzi, którzy przez dziesięciolecia zabiegali o pamięć i prawdę historyczną. Z pewnością należeli do nich profesorowie KUL-u: Tomasz Strzembosz i Jerzy Kłoczowski. Ich pełna poświęcenia praca ocaliła od zapomnienia ukrywane lub marginalizowane przez władze komunistyczne fakty historyczne. Dzięki pracy Profesorów do podręczników akademickich, potem szkolnych, trafiły informacje o Armii Krajowej, powstaniu warszawskim, żołnierzach niezłomnych czy konspiracji antysowieckiej, a na lekcjach historii uczniowie poznają prawdę o okupacji sowieckiej i Katyniu. Ich uczniem i spadkobiercą idei był Janusz Krupski, którego życie jest obrazem twórczej, ale niekonformistycznej postawy wobec wyzwań współczesności.

Misją Uniwersytetu jest prowadzenie badań i nauczanie, dlatego wśród wspomnień nie zabraknie miejsca dla Lubelskiej Szkoły Filozoficznej i jej twórcy, wieloletniego, charyzmatycznego i wielce zasłużonego rektora KUL, ojca prof. Mieczysława Alberta Krąpca. Szkoła, której dorobek jest współcześnie pomnażany w wielu ośrodkach akademickich w kraju, powstała w latach 50-tych z potrzeby obrony „rozumu filozoficznego” i suwerenności polskiej kultury przez usystematyzowaną i kreatywną pracę naukową i dydaktyczną w zakresie filozofii.

Wzniosła a zarazem barwna postać dawnego rektora KUL-u doskonale udowadnia, jak we wspomnieniach uczniów profesorowie ożywają i ukazują się w bogactwie swoich osobowości. Kolejną wybitną uczoną, której praca badawcza zmieniła dydaktykę i praktykę psychologiczną w Polsce, jest prof. Zenomena Płużek. Jej świetne wykłady z psychologii klinicznej i osobowości gromadziły studentów z różnych kierunków całego Uniwersytetu. Pani Profesor była tytanem pracy, stąd może w pamięci uczniów zapisała się jako osoba uporządkowana i wymagająca. Równocześnie mistrzyni pokoleń psychologów potrafiła zarazić swoją pasją, otoczyć troskliwą opieką uczniów i z wrażliwością poznawać ich młodzieńcze dylematy.

W stulecie działalności Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II wdzięczną pamięcią otaczamy wszystkich naszych żyjących i zmarłych mistrzów. Wyrazem naszej wdzięczności jest przywołanie ich dzieła oraz dyskusja akademicka nad trwaniem w czasach obecnych reprezentowanej przez nich tradycji kształcenia zorientowanej na odkrywanie i rozwijanie potencjału ucznia. Pierwsza z debat pod hasłem „Uczniowie wolności” odbyła się podczas Światowego Zjazdu Absolwentów KUL-u, który odbył się w czerwcu br. Było to wzruszające świadectwo obrazujące, jak ogromny potencjał mentalny, formacyjny i społeczny został poruszony dzięki pracy dydaktycznej i wychowawczej naszych mistrzów. Na kolejną debatę zapraszam Państwa w mury Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w grudniu br. Chcemy wówczas pokazać „pokolenia wolności”, czyli te wyraziste postawy naszych absolwentów, darczyńców i sympatyków, którzy zainspirowani idą naszej Alma Mater, w różnych miejscach na świecie tworzyli nową rzeczywistość.

Uniwersytet to wspólnota uczących i nauczanych, profesorów i studentów, mistrzów i uczniów (universitas magistrorum et scholarium). W tym uroczystym dla naszego Uniwersytetu czasie, w roku jego wielkiego jubileuszu, zapraszam Państwa do poznania opowieści o wyjątkowych i niezapomnianych nauczycielach - nauczycielach wolności.