Nie tylko źle pojęta wolność może prowadzić do Auschwitz i Gułagu...

ks. Rafał Pastwa

publikacja 14.12.2018 19:58

Na katolickim uniwersytecie w Lublinie świętowano 30-lecie "Ethosu". Obchody odbyły się w ramach konferencji "Prof. Tadeusz Styczeń SDS Nauczyciel Wolności" zorganizowanej przez Instytut Jana Pawła II.

Nie tylko źle pojęta wolność może prowadzić do Auschwitz i Gułagu... Prof. Monika Walczak, dziekan Wydziału Filozofii KUL, podczas otwarcia konferencji ks. Rafał Pastwa /Foto Gość

Wydarzenie otworzyła prof. Monika Walczak, dziekan Wydziału Filozofii KUL. Powitała przybyłych gości, podziękowała prof. Agnieszce Lekkiej-Kowalik, dyrektor Instytutu Jana Pawła II, za zorganizowanie konferencji. Zwróciła uwagę, że konferencje organizowane w tym miejscu wpisują się w jubileusz uniwersytetu i przywołują bogate dziedzictwo naukowe i moralne. Zachęciła przy tym, aby spotkanie naukowe poświęcona namysłowi nad dziełem ks. prof. Stycznia przyczyniło się do kontynuowania jego myśli, a nie tylko analizowania dorobku mistrza. – Życzę, aby państwo odkryli na nowo te prawdy i idee, które prof. Styczeń propagował i rozwijał; jednocześnie życzę, by do tych myśli dołożyć coś nowego, żeby było coś więcej. Aby nie poprzestać na powtarzaniu pewnych fraz i sformułowań, które skądinąd są ważne i doniosłe egzystencjalnie. Powinna nam towarzyszyć próba odczytania myśli profesora na nowo, w odmienionym kontekście kulturowym i uniwersyteckim – zachęcała pani dziekan.

Nie tylko źle pojęta wolność może prowadzić do Auschwitz i Gułagu...   Prof. Ryszard Wiśniewski, ks. prof. Andrzej Szostek, prof. Agnieszka Lekka-Kowalik, prof. Marek Rembierz ks. Rafał Pastwa /Foto Gość W pierwszej części konferencji w pierwszym panelu uczestniczyli: ks. prof. Andrzej Szostek, prof. Ryszard Wiśniewski, prof. Marek Rembierz. Analizowali artykuł ks. prof. Stycznia sugerujący, że „wolność z prawdy żyje”. Ks. Szostek zauważył na tej kanwie, że osoba poznająca prawdę niszczy samą siebie, jeśli swoim wtórnym aktem wolności próbuje poznanej prawdzie zaprzeczyć. Z kolei prof. Wiśniewski sugerował, że nie tylko źle pojęta wolność może prowadzić do Auschwitz i Gułagu, ale również absolutyzowanie prawdy może prowadzić do totalitaryzmu. Podkreślił, że umysł może dać się zniewolić, że może być również kształtowany w atmosferze niewoli. Cenna okazał się uwaga naukowca na temat dojrzewania w postrzeganiu świata. Wiśniewski mówił, że obraz świata, który człowiek otrzymuje w procesie wychowania, zmienia się wraz z dojrzewaniem. Sugerował, że wolność jest wartością niepełną, potrzebuje dopełnienia innymi wartościami, w tym prawdą. – Jest prymat prawdy nad wolnością, ale niepokoić może absolutyzowanie prawdy. Nie można absolutyzować konkretnej wizji świata – wyjaśniał. Z kolei prof. Rembierz stwierdził, że często dochodzi do sytuacji, gdy ludzie uproszczone konstrukcje traktują jako prawdę. Sugerował zwrócenie uwagi na kenotyczny wymiar prawdy, o którym jest mowa w encyklice „Veritatis splendor”.

W dalszej części konferencji głos zabrali: Włodzimierz Tyburski, ks. prof. Jan Sochoń, ks. dr Piotr Ślęczka. W części poświęconej 30-leciu „Ethosu” zaplanowano wystąpienia następujących osób: Doroty Chabrajskiej, Mirosławy Chudej, prof. Jerzego Gałkowskiego, prof. Karola Klauzy, dr. Stanisława Majdańskiego, Cezarego Rittera, ks. prof. Andrzeja Szostka i ks. prof. Alfreda Wierzbickiego.

Jak podkreśla się na stronie pisma, „Ethos” jest międzynarodowym interdyscyplinarnym kwartalnikiem naukowym, w którego kolejnych monograficznych tomach podejmowane są problemy filozoficzne ujawniające się w kulturze współczesnej. Problemy te ukazywane są w poszczególnych artykułach z perspektywy różnych dziedzin humanistyki i nauk społecznych, dyscypliną wiodącą w przypadku tekstów zamieszczanych w „Ethosie” jest jednak filozofia, w szczególności antropologia filozoficzna i etyka.

Wydawcą „Ethosu” jest Instytut Jana Pawła II na Wydziale Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Czasopismo powstało w roku 1988 z inicjatywy jego późniejszego wieloletniego redaktora naczelnego ks. Tadeusza Stycznia (1931-2010). Wolność słowa była w tamtym czasie w Polsce racjonowana, a jednocześnie narastała potrzeba krytycznej debaty zarówno nad marksistowskim rozumieniem kultury, jak i nad nowymi zjawiskami oraz prądami myślowymi, których obecność zaczynała się silnie w niej zaznaczać. Pierwsze tomy „Ethosu”, zmagającego się jeszcze wówczas z instytucją cenzury, zawierały liczne adnotacje o jej ingerencjach w tekstach autorów reprezentujących różne opcje myślowe.

Celem pisma w zamyśle jego pierwszego redaktora naczelnego była szeroko pojęta refleksja nad intelektualnymi wyzwaniami współczesności, dokonywana w perspektywie personalistycznej i inspirowana myślą filozoficzną Karola Wojtyły, której pełen wyraz dał on w swoim nauczaniu już jako papież Jan Paweł II. Od Jana Pawła II, organizatora seminariów w Castel Gandolfo, które w debacie łączyły uczonych reprezentujących różne światopoglądy i orientacje filozoficzne, obecna redakcja „Ethosu” zaczerpnęła pomysł zapraszania na łamy pisma autorów poruszających się w różnych obszarach refleksji filozoficznej i ogólnohumanistycznej. Ambicją redakcji pisma jest kontynuowanie oryginalnej papieskiej wizji nieprzerwanego, stojącego na najwyższym poziomie, naukowego dialogu między intelektualistami.