W Liście Otwartym zawrócono uwagę, że budżet miasta polega na godzeniu oraz zaspokajaniu rozmaitych potrzeb mieszkańców poprzez znajdowanie najlepszych, optymalnych rozwiązań. Siłą miasta jest właśnie to, że rozwiązania miejskie, takie jak przestrzeń, komunikacja, infrastruktura, usługi czy kultura służą wielu mieszkańcom jednocześnie. Należy przypuszczać, że List Otwarty powstał po tym, jak prezydent Krzysztof Żuk, postanowił zwiększyć środki w budżecie na wsparcie żużlowców z 2 mln do 3,5 mln zł. W zmienionym prezydenckim projekcie budżetu zabrakło pieniędzy dla Bronowickiego Centrum Kultury oraz na zieleń dla Parku Zawilcowa.

W Liście Otwartym stawiane są liczne pytania, m.in. o dworzec metropolitalny i zrównoważony transport, kulturę jako ważną część gospodarki Lublina, wizję miasta na przyszłość, w kontekście przejrzystości budżetu, pandemii COVID-19, a także ochrony środowiska.

- Czy potrafimy wskazywać priorytety, znajdować optymalne rozwiązania a także podejmować mądre, dalekowzroczne decyzje? Czy przyszłoroczny budżet Lublina pokazuje, jak chcemy podnosić jakość życia i czy mamy wizję miasta w którym chcemy żyć? Jakie chcemy mieć miasto i w jakim mieście będzie się nam żyło dobrze? – pytają autorzy listu.

Pełna treść Listu Otwartego poniżej

---

Lublin, 10 grudnia 2020

Szanowni Państwo Radni
Rady Miasta Lublin

Szanowny Pan
Krzysztof Żuk
Prezydent Miasta Lublin

Szanowni Państwo Radni, Szanowny Panie Prezydencie,

Najbliższa sesja Rady Miasta Lublin będzie poświęcona uchwaleniu budżetu na 2021 rok. Lublin to wspólnota mieszkańców, którzy tutaj żyją, pracują, spędzają wolny czas. Sposób pozyskiwania i wydatkowania naszych wspólnych środków znajduje się w centralnym miejscu zainteresowań sprawami publicznymi. Gospodarka finansowa miasta powinna dążyć do jego rozwoju poprzez zaspokajanie potrzeb jego mieszkańców, szukanie kompromisów pomiędzy różnymi potrzebami i oczekiwaniami oraz podejmowanie mądrych, dalekowzrocznych decyzji.

Zapoznaliśmy się z projektem budżetu miasta na 2021 rok i po jego lekturze nasuwają nam się pytania dotyczące zarówno tego dokumentu jak i pytania o wizję przyszłości miasta, której odbiciem jest przygotowany budżet. Pytania te przedstawiamy poniżej, mając nadzieję, że mogą być one pomocne w obecnej sytuacji Lublina a także jako wkład w dyskusję o wizji jego przyszłości.

Przejrzystość budżetu

Na początku pragniemy zwrócić uwagę na skomplikowaną formę w jakiej napisany jest budżet. Czy zainteresowany mieszkaniec lub mieszkanka są w stanie zorientować się w najważniejszym dokumencie finansowym miasta? Czy mogą łatwo sprawdzić skąd biorą się dochody i na co wydawane są nasze wspólne pieniądze? A przede wszystkim, czy z obecnej formy tego dokumentu, są w stanie dowiedzieć, się jak planowane wydatki wpłyną na polepszenie ich życia? Oprócz dokumentu oficjalnego bardzo pomocne byłoby opracowanie przybliżające jego treść wszystkim mieszkańcom, zawierające także zagadnienia przekrojowe, takie jak np. ile kosztuje całościowo utrzymanie dróg czy zieleni; ile pozyskujemy z funduszy europejskich, a ile musimy dołożyć wkładu własnego i skąd go pozyskujemy; ile jesteśmy zadłużeni, na co i gdzie; jakie korzyści przynoszą konkretne inwestycje; jakie są zmiany w porównaniu z latami poprzednimi.

Miasto a pandemia

Wszyscy przeżywamy obecnie ciężkie chwile związane z pandemią i stawiamy sobie pytania o to, co nas czeka w przyszłym roku. Czy przewidujemy niestandardowe rozwiązania na wypadek, gdyby np. okres pandemii trwał znaczny czas? W jaki sposób przyszły budżet wychodzi naprzeciw wyzwaniom stojącym przed mieszkańcami w związku z różnymi komplikacjami życiowymi wywołanymi pandemią? Redystrybucja publicznych pieniędzy przekłada się na konkretne ludzkie losy. W jaki sposób pieniądze miejskie, będą dla nas pracowały, aby wesprzeć mieszkańców w powrocie do “nowej normalności”? Czy szukamy wizji miasta “po pandemii”?

Potrzeby mieszkańców

Zdajemy sobie sprawę, że budżet miasta polega na godzeniu oraz zaspokajaniu rozmaitych potrzeb mieszkańców poprzez znajdowanie najlepszych, optymalnych rozwiązań. Siłą miasta jest właśnie to, że rozwiązania miejskie, takie jak przestrzeń, komunikacja, infrastruktura, usługi czy kultura służą wielu mieszkańcom jednocześnie. Dzięki temu można zaoszczędzić wiele wydatków indywidualnych. Budżet to także sposób podejmowania decyzji dalekosiężnie kreujących miasto zgodne z przyjętą wizją. Z punktu widzenia mieszkańców priorytetem jest niewątpliwie podnoszenie jakości życia w mieście. Szczególnie gdy środki są ograniczone powinny one być efektywne dla jak największej liczby mieszkańców. W jaki sposób niniejszy budżet dostrzega te rozmaite potrzeby? Czy potrafimy je rozpoznawać, nazywać i godzić? Czy potrafimy wskazywać priorytety, znajdować optymalne rozwiązania a także podejmować mądre, dalekowzroczne decyzje? Czy przyszłoroczny budżet Lublina pokazuje, jak chcemy podnosić jakość życia i czy mamy wizję miasta w którym chcemy żyć? Jakie chcemy mieć miasto i w jakim mieście będzie się nam żyło dobrze?

Dalszy ciąg na kolejnej stronie

Wizja miasta, której odbiciem jest budżet

Dokument budżetu jest odbiciem przyjętej wizji przyszłości miasta. Wobec tego chcemy zadać pytania, jakie miasto wyłania się z niniejszej propozycji dokumentu:

• Czy jest to budżet dla “miasta z wizją”, czy też budżet działań doraźnych oraz kilku dużych inwestycji?
• Czy jest to np. zielone miasto przyszłości, miasto zwarte, miasto krótkich dróg, zrównoważonego transportu, rozsądnej polityki przestrzennej, gotowe na zmiany klimatu, przyjazne dla swoich mieszkańców?
• Czy jest to miasto efektywnie gospodarujące ograniczonymi zasobami i finansami?
• Czy jest to miasto przygotowujące się na skutki zmian klimatu, np. upały, podtopienia, susze?
• Czy szykujemy się na pozyskiwanie "zielonych funduszy"? To one będą stanowić główny kierunek finansowania w kolejnych rozdaniach środków unijnych. Czy przygotowujemy się do tego, by je sprawnie pozyskać, czy też raczej "odgrzewamy" stare pomysły i próbujemy je wpasować w aktualne trendy i wymogi? A jeśli tak się dzieje, czy nie pozostaniemy w tyle za innymi miastami?
• Jak przygotowujemy się na wypadek, gdyby środki unijne z perspektywy 2021-2027 mogło bezpośrednio pozyskiwać miasto?
• Co robimy w zakresie czystości powietrza? Jakie odzwierciedlenie w budżecie ma realizacja rekomendacji obywatelskiego panelu antysmogowego?
• Czy zbieramy wiedzę o mieście, udostępniamy ją publicznie i w jaki sposób ją efektywnie wykorzystujemy?
• Czy zbieramy wiedzę, gdzie niepotrzebnie ponosimy wydatki lub gdzie pozostają niewykorzystane środki?
• Czy myślimy jak zatrzymać mieszkańców, przyciągnąć nowych, zatrzymać studentów?
• Czy zamierzamy promować mieszkanie w Lublinie zamiast wyprowadzki w jego okolice, co wiąże się z utratą podatków przy dalszym użytkowaniu zasobów miasta?
• Czy myślimy o wizji miasta spójnego, włączającego obszary zagrożone dysfunkcjami przestrzennymi i społecznymi?
• Czy planujemy wspierać procesy rewitalizacyjne obszarów, które wymagają wsparcia i przywracać je do równoprawnego krwioobiegu miejskiego?

Kultura jako ważna część gospodarki

W obecnym budżecie wyraźnie widać zmniejszenie wydatków na kulturę. Natomiast kultura, poza wartościami społecznymi, to dziś niewątpliwie istotna gałąź gospodarki. Czy doceniamy jej rolę? Przez pandemię ucierpiało szereg lokalnych biznesów, prowadzonych przez mieszkańców. Stracili hotelarze, restauratorzy, sklepikarze, artyści, przewoźnicy, osoby utrzymujące się z turystyki czy eventów oraz pracownicy wszystkich tych branż. Z pewnością będziemy uczyć się na nowo uczestniczenia w kulturze. Czy planowany budżet Lublina na 2021 rok pozwala na organizację imprez kulturalnych, także dużych, masowych lub przewiduje inne mechanizmy wpływania na pobudzenie lokalnej gospodarki przez kulturę? Imprezy takie, jak choćby oparta na lokalnych zasobach Noc Kultury w nowej, odświeżonej formule byłyby doskonałym bodźcem dla rozruszania wielu gałęzi lokalnej gospodarki, która tak dotkliwie została potraktowana przez pandemię. Czy budżet dostrzega także rolę kultury w odbudowywaniu więzi społecznych, które ucierpiały w czasie pandemii?

Zrównoważony transport

Transport jest ogromnym działem budżetowym, kluczowym dla prawidłowego funkcjonowania miasta. Jego podstawą są niezwykle różnorodne potrzeby mieszkańców. Z drugiej strony polityka transportowa kreuje sposoby, w jakie użytkujemy miasto, zachęca do zrównoważonego poruszania się lub zmusza do marnowania naszego czasu i pieniędzy. Wydatkowane tu środki przekładają się na nasze codzienne funkcjonowanie.

• Czy w budżecie zauważono jak wielki jest to wpływ maksymalizując jego skutki pozytywne a minimalizując negatywne?
• Czy budżet dostrzega powiązania pomiędzy: komunikacją miejską, koleją, ruchem pieszym, komunikacją rowerową, UTO, transportem samochodowym, polityką parkingową? Czy widzimy je jako “naczynia połączone” czy też osobne systemy?
• Czy myślimy o odbudowie transportu publicznego a także odbudowie zaufania do niego? W jaki sposób możemy uczynić go bardziej odpornym na nieprzewidywalne sytuacje?
• Czy myślimy o optymalizacji przebiegu linii autobusowych i trolejbusowych oraz tworzeniu dogodnych węzłów przystankowych -przystanki blisko siebie umożliwiające przesiadanie się?
• Czy myślimy o większej integracji transportu publicznego drogowego z transportem szynowym?
• Czy myślimy o transporcie w mieście głównie przez pryzmat "wielkich inwestycji drogowych", czy też dbamy również o drobne usprawnienia, które budują jego jakość?
• Czy planujemy takie usprawnienia dla pieszych i rowerzystów, jak np. przejścia dla pieszych i przejazdy dla rowerów, zjazdy, łączniki rowerowe, obniżone krawężniki, skróty, uzupełnienia nawierzchni?
• Czy przewidujemy prototypowanie, aby poprzez tanie zmiany czasowe, eksperymentalne sprawdzać nowe rozwiązania?
• Czy każda kolejna przebudowa drogi musi się wiązać z poszerzeniem jezdni, zmniejszeniem chodników i trawników, likwidacją przejść dla pieszych, wszechobecnymi barierkami, większą ilością powierzchni uszczelnionej, wycinką drzew oraz dewastacją tych drzew, które mają pozostać a zamierają kilka lat po inwestycji?
• Czy myślimy o projektowaniu ulic w sposób bardziej przyjazny w interdyscyplinarnych zespołach, których członkami byliby również architekci krajobrazu oraz reprezentanci potrzeb pieszych i rowerzystów? Czy w Lublinie mogą powstać ulice w formie woonerfów?
• Czy myślimy o kosztach, jakie przynoszą przeskalowane inwestycje, niskiej jakości realizacje, ulice na których najpierw wycięto drzewa a potem trzeba je doprojektowywać i dosadzać?
• Czy jesteśmy świadomi kosztów związanych ze źle zabezpieczonymi podczas remontów drzewami, które będą z czasem usychać i stwarzać zagrożenie lub powodować szkody?

Dworzec metropolitalny i inne wielkie inwestycje

Z pewnością integracja transportu kolejowego i autobusowego z miejskim, rowerowym, pieszym i samochodowym  jest konieczna i pomysł by utworzyć centrum komunikacyjne w rejonie dworca kolejowego jest dobry. Natomiast można w związku z tym zadać pytania:

• Czy zweryfikowano ten projekt pod kątem optymalizacji kosztów?
• Czy w projektowaniu dworca wzięto pod uwagę inne rodzaje transportu: miejskiego, rowerowego, pieszego, samochodowego?
• Czy planowana jest zmiana linii autobusowych, by nowe centrum komunikacyjne było łatwo dostępne?
• Czy planowana jest optymalizacja przebiegu linii autobusowych, otworzenie ulicy Pocztowej, znaczne skrócenie tras i oszczędności poprzez zmniejszenie niepotrzebnych wozokilometrów?
• Czy planowana jest realna integracja transportu miejskiego z koleją? W ostatnich latach powstało w Lublinie kilka nowych stacji kolejowych, ale żadna z nich nie została zintegrowana z komunikacją miejską. Niektóre nie posiadają nawet dojścia pieszego. Jak będzie tym razem z integracją dwóch dworców?
• Czy w projekcie nowego dworca planowane są wygodne rozwiązania dla pieszych, rowerzystów i hulajnóg, by nie promować transportu samochodowego?

• Jakie są powody budowy nowego wieżowca UM oraz stadionu żużlowego? Czy pod kątem finansowym rozważano modernizację istniejących obiektów?
• Jakie będą korzyści z ewentualnej budowy a jakie będą negatywne skutki i koszty utrzymania?
• Czy słusznie nazywamy je "inwestycjami"? Jakie korzyści przyniosą?

Metropolia Lublin

Miasto metropolitalne to nie tylko duma ale również konkretne rozwiązania i wyzwania. Jak rozumiemy to hasło i czy rozumieją je również mieszkańcy? Czy tylko stereotypowo przez pryzmat inwestycji czy szerzej?

• Czy widzimy rolę Lublina jako lidera w koordynacji polityki przestrzennej z sąsiednimi gminami, koordynacji transportu, koordynacji usług publicznych i komunalnych?
• Czy dostrzegamy korzyści z możliwości takiej koordynacji? Czy mamy ambicje by koordynować te zagadnienia i realnie być liderem dla metropolii?
• Czy widzimy korzyści, jakie dawałaby dekoncentracja instytucji o zasięgu Państwowym? Czy mamy ambicje by lobbować na rzecz przeniesienia wybranych instytucji z Warszawy do Lublina?
• Czy raczej stawiamy agresywną konkurencję z gminami dookoła poprzez przeznaczanie terenów rolnych pod zabudowę, co wiąże się z dalszym rozpraszaniem zabudowy?
• Czy wyobrażamy sobie Lublin jako regionalne centrum dla Polski środkowo-wschodniej lub nawet Polski wschodniej, czy raczej jako jedno z kilkudziesięciu średnich miast o znaczeniu wyłącznie lokalnym w zdeglomerowanej Polsce?

Podsumowanie

Oczekujemy budżetu, który będzie odzwierciedlał mądre plany i realizował wizję miasta przyjaznego mieszkańcom. Dlatego postanowiliśmy poświęcić nasz wolny czas, by spojrzeć na corocznie planowane finanse miasta jako narzędzie wdrażania dalekowzrocznej polityki miejskiej. Zapraszamy do dyskusji nad powyższymi punktami a także do poruszania innych tematów, których Państwa zdaniem wśród nich zabrakło.

Łączymy wyrazy głębokiego szacunku,
Jan Kamiński
Paweł Cegiełko
Krzysztof Jakubowski
Szymon Pietrasiewicz
Krzysztof Wiśniewski
Marcin Skrzypek