Kiedy powstał Lublin?
Trwają przygotowania do obchodów 700-lecia Lublina. W związku z tym systematycznie będziemy publikować opowiadania dotyczące historii miasta i ludzi tworzących przez wieki niepowtarzalny klimat tego miejsca.
Czytelnicy lubelskiego "Gościa Niedzielnego", dzięki uprzejmości pana Józefa Zięby, będą mogli systematycznie poznawać niezwykłe historie dotyczące Lublina. Pierwszy odcinek stanowi tekst dotyczący daty powstania miasta.
17 sierpnia 1317 roku Władysław Łokietek nadał Lublinowi prawo miejskie (magdeburskie). W dokumencie królewskim jest mowa o "mieście naszym Lublinie", rządzonym dotąd dawnym, tradycyjnym prawem polskim.
Miasto podlegało władzy miejscowego kasztelana. Wraz z nadaniem prawa magdeburskiego władzę sprawował Maciej z Opatowca, pierwszy dziedziczny wójt obdarzony szerokimi uprawnieniami i sporym dochodem - "...z szóstym łanem wolnym z łanów miastu przydzielonych, z trzecim denarem z opłat sądowych, z jatkami rzeźniczymi, karczmami, ze wszystkimi ławami chlebnymi i szewskimi, z szóstą kramnicą sukienników i kramarzy, z rzeźnią, która pospolicie nazywa się kutelhof, z łaźniami i młynami tyloma, ile ich zdoła postawić na rzekach w granicach miasta, a także z sadzawkami, w których ma prawo łowienia i chwytania ryb wszelkimi sposobami, czego całkowicie zabraniamy innym [mieszkańcom]".
Wraz z dokumentem lokacyjnym lublinianie otrzymali: "100 łanów ziemi uprawnej i nieuprawnej według miary magdeburskiej, wygon dla bydła z trzech stron miasta, który w mowie potocznej nazywa się skotnik. Aby stworzyć jeszcze dogodniejsze i korzystniejsze warunki lokacji miasta, wszystkim jego mieszkańcom dajemy na zawsze wolność od płacenia ceł, dokądkolwiek by jechali przez nasze państwo ze swymi towarami czy to w celu zakupu, czy sprzedaży".
Z przytoczonych fragmentów dokumentu wynika, że przed jego wydaniem Lublin był już znaczącym miastem z jatkami, karczmami, ławami (sklepami) chlebnymi (piekarniami), kramami obuwniczymi, sukiennymi, rzeźnią i łaźniami. Miasto było dobrze zorganizowane skupiające kupców i rzemieślników o kilku specjalnościach, którzy sprzedawali wytworzone towary w całym kraju. Zajmowali się jednocześnie hodowlą oraz uprawą roli. Miasto było otoczone zarybionymi stawami, a na rzekach budowano młyny.
W dokumencie nie wymieniono, że Lublin był też ważnym miejscem życia religijnego i kościelnej administracji z siedzibą archidiakona - przedstawiciela i pełnomocnika biskupa dla wschodniej części diecezji krakowskiej.
Już wówczas nikt nie pamiętał, kiedy powstało miasto. Pierwszy dokument wymieniający lubelskiego archidiakona i nazwę miasta pochodzi z 1198 roku. Wcześniejszych pisanych dokumentów brak. Ślady ciągłej obecności ludzi w granicach obecnego Lublina potwierdzają wykopaliska i badania archeologiczne. Na ich podstawie stwierdzono, że od VI wieku nie było tu dłuższej przerwy stałego osadnictwa.
Były to najpierw rozrzucone w różnych miejscach siedziby, które z czasem przekształcały się w zorganizowane skupiska i zabezpieczane wałami i palisadami grody zakładane na wzgórzach: zamkowym, Starego Miasta i na Grodzisku (przy obecnej ulicy Kalinowszczyzna - dawny cmentarz żydowski).
Na Czwartku istniały kościół i osada handlowa. Na wzgórzu zamkowym ulokowała się władza państwowa z siedzibą kasztelana. Od XIII wieku gród kasztelański został umocniony potężnym donżonem, murowaną mieszkalno-obronną wieżą. Gród na Starym Mieście rozrastał się wokół fary, czyli parafialnego kościoła, otaczającego go cmentarza i targowego placu.
W 1317 roku Lublin był już bez wątpienia zwartym i liczącym się zespołem miejskim, ze sporą liczbą mieszkańców, z dwoma lub trzema kościołami, klasztorem dominikanów i siedzibą archidiakona. Przywilej Władysława Łokietka stwarzał możliwość dalszego rozwoju miasta.
----------
Józef Zięba urodził się 15 sierpnia 1932 roku w rodzinie rzemieślniczej w Powursku na Wołyniu. W 1943 roku jego rodzina zmuszona została do opuszczenia swojego domu z powodu zagrożenia rzeziami ukraińskimi i zamieszkała w Kowlu. Rodzina Ziębów przeniosła się następnie do Chełma. Tam Józef w 1947 roku ukończył Szkołę Podstawową nr 2, a cztery lata później - Gimnazjum i Liceum im. S. Czarnieckiego. Na studia przeniósł się do Lublina, gdzie w 1955 otrzymał stopień magistra filologii polskiej na KUL. W 1974 r., na podstawie rozprawy "Amatorski ruch teatralny na wsi 1918-1939" otrzymał stopień naukowy doktora w Instytucie Sztuki PAN w Warszawie. Jest poetą i prozaikiem.
