Nie można uciekać od świata mediów

Okazją do zorganizowania konferencji była przypadająca w tym roku 50. rocznica ustanowienia Światowych Dni Środków Społecznego Przekazu, a za przedmiot refleksji obrano między innymi papieskie orędzia przygotowywane na ten dzień, troskę Kościoła o etyczność mediów oraz dyskurs religijny w procesach tabloidyzacji przekazów masowych.

Obrady poprzedziła Msza św. w kościele akademickim KUL sprawowana pod przewodnictwem abpa Wacława Depo, metropolity częstochowskiego - przewodniczącego Rady Konferencji Episkopatu Polski ds. Środków Społecznego Przekazu.

- Jan Paweł II w 2004 r. prosił o pogłębioną refleksję nad etycznym wymiarem przekazu społecznego, który będzie skłaniał do podejmowania konkretnych inicjatyw w celu eliminowania zagrożeń dla dobra rodziny ze strony mediów, i zapewnienia, że te potężne środki przekazu będą dla niej nadal źródłem treści wzbogacających - mówił rozpoczynając konferencję abp Depo.

- Benedykt XVI w 2013 r. nie ukrywał, że jeśli dobrej nowiny nie będzie można poznać także w świecie cyfrowym, to może być ona nie obecna w doświadczeniu wielu osób dla których ta przestrzeń egzystencjalna pozostaje wyjątkowo ważna. Natomiast papież Franciszek w 2014 r. zauważył, że otwarcie drzwi kościołów oznacza także otwarcie ich w środowisku digitalnym zarówno po to, by ludzie mogli wejść niezależnie od tego w jakiej sytuacji życiowej się znajdują jak i po to, by Ewangelia mogła przekroczyć próg świątyni i wyjść na spotkanie wszystkich - dodał metropolita częstochowski.

Ks. prof. Michał Drożdż z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie podczas swego wystąpienia zatytułowanego "Profesjonalizm twórców i odbiorców mediów - 50 lat troski Kościoła o etyczność mediów" zwrócił uwagę, że Kościół nie pozostaje z boku wobec wyzwań epoki medialnej zarówno w swoim nauczaniu jak i swojej działalności. Kościół jest zaangażowany we współczesną mediosferę, czego są przykładem orędzia papieskie oraz ich treść. Jest to także wyrazem troski Kościoła o człowieka w świecie mediów. - Media są naszym światem i nie wolno ich traktować jako rzeczywistości obcej - podkreślał ks. prof. Drożdż. - Świat mediów jest integralną częścią współczesnej kultury, od której nie możemy uciekać. Podstawowe zadanie, które dziś widzimy to, by media służyły dobru człowieka.

Profesor z UPJPII zaznaczał, że współczesne duszpasterstwo nie może być prowadzone w negacji lub izolacji wobec świata mediów, że nie wystarczy oceniać i krytykować negatywnych zjawisk, ale trzeba podejmować nieustannie pozytywną pracę budowania i umacniania świata wartości chrześcijańskich.

Ks. prof. Andrzej Draguła z Uniwersytetu Szczecińskiego, który mówił o wizualności wiary, zwrócił uwagę na fakt, że orędzia papieskie na światowe dni komunikacji społecznej komunikacją wizualną zajmują się w bardzo ograniczonym stopniu. - Obraz choć tak samo obecny w komunikacji jak słowo a ostatnio coraz bardziej dominujący, w niewielkim tylko stopniu stał się przedmiotem zainteresowania kolejnych papieży. Hasła: film, kino, telewizja, pojawiają się co prawda w wielu zwłaszcza wcześniejszych orędziach, często jednak jako element wyliczenia środków komunikacji społecznej - stwierdzał prelegent.

Ks. prof. Draguła, zaznaczał, że historia filmu, kina, telewizji i wszelkiej wizualności pokazuje, że mogą być one użyte do celów dobrych jak i złych. - Wszystkie te media mogą służyć Kościołowi ale mogą się przeciwko Kościołowi obrócić. Nas interesuje fakt, czy mogą się one obrócić przeciwko Kościołowi nawet wtedy gdy używa ich Kościół - mówił. Podkreślał także, że żyjemy w epoce ważnej z punktu widzenia wizualności: w epoce odrzucenia ikony. Jako przykład dał obraz kanonizacyjny Jana Pawła II, który jego zdaniem jest zaprzeczeniem ikony. - Z punktu widzenia semiotycznego należałoby go odrzucić - mówił.

- Jeśli bowiem zgodnie z nauką Kościoła cześć oddana wizerunkowi odnosi się do prototypu to prototypem nie jest Jan Paweł II jak żywy, ale jego obraz idealny. W odniesieniu do świętego, to wizerunek przemieniony łaską. Obraz świętego, który po pierwsze nie jest obrazem w sensie malarskim, ale jest retuszowaną fotografią a po drugie święty jest jak żywy a nie jak przemieniony, świadczy o tym, że sztuka sakralna poddała się pokusie naśladownictwa. Żaden ikonopis nie wymyśliłby dla świętego tła które jest niebieskie. Święty bowiem nie jest w niebieskim niebie, ale w złotych niebiosach - konkludował.

W konferencji wzięli udział także pracownicy naukowi z KUL. Prof. Małgorzata Nowak - Barcińska podzieliła się uwagami językoznawcy dotyczącymi komunikacji jako przedmiotu refleksji w papieskich orędziach na Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu, a o. dr Mirosław Chmielewski przedstawił jak wygląda komunikacja wiary w kulturze medialnej.

Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu został ustanowiony z inicjatywy Soboru Watykańskiego II. Po raz pierwszy odbył się 7 maja 1967 r. Każdego roku z okazji obchodów tego dnia papieże ogłaszają najpierw hasło, a następnie specjalne orędzie. Od 1986 r. stało się tradycją, że orędzia noszą datę 24 stycznia - dnia wspomnienia św. Franciszka Salezego, patrona dziennikarzy. Tegoroczne orędzie papieskie poświęcone jest miłosierdziu. W Polsce Dzień Środków Społecznego Przekazu obchodzony jest w trzecią niedzielę września.