Fonogesty, czyli pomoc w rozumieniu mowy
Nie mają nic wspólnego z językiem migowym ani z alfabetem palcowym, poza sposobem przekazu angażującym ruchy ręki. Stanowią manualne uzupełnienie strumienia żywej mowy o elementy, których odczytanie z ust jest niemożliwe. O tym będą rozmawiać naukowcy na KUL.
O historii fonogestów, ich stosowaniu w praktyce i korzyściach, jakie dzięki ich wykorzystaniu mają osoby niedosłyszące będą mówić naukowcy w ramach konferencji "Metoda Fonogestów w Polsce i na świecie", którą organizują wspólnie Katedra Pedagogiki Specjalnej KUL, Centrum Edukacji Niesłyszących i Słabosłyszących KUL i Koło Naukowe Surdopedagogiki „Surdus Loquens”.
Fonogesty to specjalne ruchy jednej ręki (prawej lub lewej) towarzyszące mówieniu i ułatwiające odczytywanie mowy z ust. Celem stosowania fonogestów jest nauka biegłego odczytywania wypowiedzi z ust, a dokładniej nauka tzw. „słuchania wizualnego", oznaczającego uważne obserwowanie twarzy osoby mówiącej przy jednoczesnym wsłuchiwaniu się w wypowiadane słowa. Fonogesty służą kształceniu umiejętności wzrokowo-słuchowej percepcji wypowiedzi ustnych i formowaniu języka fonicznego. Ułatwiają osobom ze znacznymi i głębokimi uszkodzeniami słuchu przyswajanie języka w sposób naturalny, bo w toku codziennej komunikacji, oraz naukę mówienia i ustne porozumiewanie się. Fonogesty w sposób precyzyjny odtwarzają fonemową strukturę słów. Stwarzają dzieciom niesłyszącym szansę uzyskania dostępu do pełnego systemu językowego.
Fonogesty są polską adaptacją metody znanej na całym świecie jako Cued Speech. Metoda ta powstała w Stanach Zjednoczonych, skąd rozprzestrzeniła się na cały świat. Twórcą jej jest profesor Uniwersytetu Gallaudeta w Waszyngtonie dr Robert Orin Cornett. Opracował on w 1966 roku system gestów ułatwiających osobom niesłyszącym dokładne odczytywanie z ust wypowiedzi formułowanych w języku angielskim. Metoda Cued Speech zaczęła upowszechniać się w latach 70. Została przystosowana do kilkudziesięciu języków. W wielu krajach jej stosowanie ma charakter powszechny, stanowiąc standardową procedurę postępowania.
Do języka polskiego Cued Speech przystosowała w 1984 roku prof. Kazimiera Krakowiak, proponując jednocześnie polską nazwę fonogesty. Fonogesty są polską odmianą Cued Speech. Zastosowanie polskiej nazwy wiązało się z adaptacją Cued Speech do polskiej praktyki surdopedagogicznej i wynikało z konieczności utworzenia nazwy o jasnej etymologii, podkreślającej funkcję gestów pomocniczych w komunikacji oralnej.
Konferencja na KUL odbędzie się 9 i 10 grudnia. Wydarzeniem towarzyszącym konferencji będzie III Ogólnopolski Konkurs Recytatorskiego z Fonogestami, który rozpocznie się 10 grudnia 2021 r. o godz. 15.00. online na platformie Teams. Będzie to także okazja do podziękowań prof. K. Krakowiak za 50 lat pracy naukowej.
