Chełm. Urodziny miasta

Dziesięć tysięcy lat temu na obecnych terenach Chełma zamieszkiwali Goci, Lugowie, Sarmaci czy Lędzianie. Są domysły, że Góra Chełmska mogła być miejscem kultu pogańskiego. Prawdopodobnie przed 981 r. te tereny należały do państwa Mieszka I. W 1238 r. Daniel Halicki ustanowił Chełm stolicą Rusi Halicko-Wołyńskiej. Wybudował zamek i cerkwie.

Trwają badania archeologiczne, które pokazują bogatą historię miasta i potwierdzają zapisy z kronik.  W 1340 r. Kazimierz Wielki przejął Ruś Czerwoną, a w 1350 r. został zdobyty Chełm i włączony do Korony Polskiej. Dziewięć lat później utworzono tam diecezję katolicką.

Właśnie mijają 633 lata liczone od momentu nadania miastu aktu lokacyjnego na prawie niemieckim. 14 stycznia 1392 r. król Władysław Jagiełło nadał te prawa Chełmowi, który stał się pełnoprawnym miastem i zyskał wiele możliwości. Akt ten wprowadził ustrój samorządowy, sprzyjał rozwojowi handlu, sądownictwa i organizacji życia miejskiego. Miasto zyskało na znaczeniu administracyjnym i gospodarczym. Za udział Chorągwi Białego Niedźwiedzia w Bitwie pod Grunwaldem król w 1714 r. ufundował katedrę Rozesłania Świętych Apostołów.

Dalsza historia jest równie bogata i ciekawa. 1596 rok i Unia Brzeska, która wzmocniła znaczenie religijne Chełma. Utworzono biskupstwo unickie. Powstania kozackie i wojny XVII wieku bardzo zniszczyły miasto. Było odbudowywane i poprawiano jego infrastrukturę. W 1791 roku Chełm odwiedził Tadeusz Kościuszko, składając wizytę biskupowi Ważyńskiemu. A w czasie Insurekcji Kościuszkowskiej mieszkańcy wykazali się ogromnym duchem walki.  

Zabór austriacki, następnie rosyjski, przyniósł upadek miasta, zlikwidowano biskupstwo rzymskokatolickie. Przyszedł czas trudny, represje i rusyfikacja. W 1875 r. zostało zlikwidowane biskupstwo unickie, cerkiew przekształcono w prawosławną. I wojna światowa była łaskawa dla miasta. Jednak traktat brzeski wzbudził protesty przeciw przekazaniu całej Chełmszczyzny Ukrainie. Dzięki działalności Polskiej Organizacji Wojskowej w 1918 r. Chełm odzyskał niepodległość.

Przyszedł czas rozwoju, ale II wojna światowa przyniosła zniszczenia i okupację przez ZSRR i Niemców, eksterminację polskich elit, w mieście utworzono getto. W mieście Niemcy utworzyli jeden z największych obozów jenieckich dla żołnierzy Armii Czerwonej - Stalag 319. Kiedy przyszło wyzwolenie, Chełm znalazł się pod władzą PKWN. W 1975 r. w wyniku reformy administracyjnej powołane zostało województwo chełmskie.

Dziś miasto rozwija się, najnowsze odkrycia archeologiczne przynoszą wiele cennych informacji o jego historii. Poszukiwane jest nadal miejsce pochówku księcia Daniela. Mieszkańcy lubią wspólnie spędzać czas, widzą starania władz o piękno i rozwój Chełma. Muzeum Ziemi Chełmskiej powiększa swoje zbiory i chętnie udostępnia je mieszkańcom i gościom. Perełką na skalę Europy są Chełmskie Podziemia Kredowe, które przyciągają turystów.