Golgota Zachodu w Dachau - 18 zamordowanych lubelskich duchownych

Dzień Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego został ustanowiony przez Konferencję Episkopatu Polski w 2002 r. dla upamiętnienia księży, którzy byli ofiarami systemów totalitarnych, szczególnie nazizmu i komunizmu. W sobotę 26 kwietnia w Dachau, w 80. rocznicę wyzwolenia obozu, sprawowana była Msza św. z udziałem delegacji Konferencji Episkopatu Polski i Konferencji Episkopatu Niemiec. W obozie Dachau niemieccy naziści zamordowali 868 duchownych, spośród 1773 więzionych tam polskich księży i biskupów. W czasie II wojny światowej z rąk niemieckiego i sowieckiego okupanta zginęło prawie 3 tys. polskich duchownych.

W tym roku przypada też 55. rocznica utworzenia w 1970 r., z inicjatywy księży, którzy przeżyli Dachau, kaplicy Wdzięczności i Męczeństwa w podziemiach bazyliki św. Józefa w Kaliszu. Znajduje się tu m.in. tablica z nazwiskami prawie 1800 zamordowanych w Dachau kapłanów oraz kleryków diecezjalnych i zakonnych.

W obozie w Dachau poniosło śmierć 18 kapłanów diecezji lubelskiej: ks. Józef Bierzyński, ks. Jan Bryłowski, ks. Józef Chmielewski, ks. Leon Chróścicki, ks. Stanisław Cieślik, ks. Edward Gajewski, ks. Kazimierz Gostyński, ks. Mikołaj Kostrzewa, ks. Jan Michalewski, ks. Stanisław Mysakowski, ks. Zdzisław Ochalski, ks. Jan Orzeł, ks. Jan Pobożny, ks. Jan Samolej, ks. Dominik Surowski, ks. Edward Szabelski, ks. Ludwik Wielgosz i ks. Antoni Zawistowski.

13 czerwca 1992 r., w czasie pielgrzymki do Polski, 7 z 18 zamordowanych w obozie koncentracyjnym w Dachau duchownych z diecezji lubelskiej zostało beatyfikowanych przez papieża Jana Pawła II:

1. br. Fidelis Chojnacki (1906-1942), kapucyn, brat w Lublinie;
2. ks. Kazimierz Gostyński (1884-1942), ksiądz diecezji lubelskiej;
3. br. Henryk Krzysztofik (1908-1942), kapucyn, gwardian w Lublinie;
4. ks. Stanisław Mysakowski (1896-1942), ksiądz diecezji lubelskiej;
5. br. Florian Stępniak (1912-1942), kapucyn, ojciec z klasztoru w Lublinie;
6. ks. Antoni Zawistowski (1882-1942), ksiądz diecezji lubelskiej;
7. br. Brunon Zembol (1905-1942), franciszkanin, brat w Chełmie.

Beatyfikowany wówczas został także bp Władysław Goral, biskup pomocniczy diecezji lubelskiej. Bp Goral został aresztowany przez policję polityczną w listopadzie 1939 r. i skazany na karę śmierci, którą zamieniono - po interwencjach Stolicy Apostolskiej - na dożywocie. Wobec cierpień mówił do kapłanów: "Wielkie cele i głębokie zmiany w świecie wymagają wielkich ofiar". Po przewiezieniu do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen został umieszczony w specjalnym bunkrze, w całkowitej izolacji od innych więźniów. Wyniszczony przez maltretowanie i choroby zakończył życie w kwietniu 1945 r., na krótko przed wyzwoleniem obozu.

W Polsce główne obchody Dnia Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego odbędą się 29 kwietnia w Narodowym Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu. Mszy św. o godz. 12 będzie przewodniczyć abp Tadeusz Wojda SAC, przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski. Obchody w Kaliszu są kontynuacją corocznego dziękczynienia księży więźniów Dachau za wyzwolenie obozu w 1945 roku. W obawie przed likwidacją obozu zawierzyli się oni św. Józefowi i ślubowali, że jeśli przeżyją, będą pielgrzymować co roku do kościoła św. Józefa w Kaliszu. Obóz został wyzwolony 29 kwietnia 1945 roku. Ocaleni księża z Polski do końca życia wypełniali złożone przyrzeczenie i pielgrzymowali do Kalisza, dziękując za ocalenie. Ostatni z nich - ks. Leon Stępniak - zmarł w 2013 roku.