Co wy właściwie wiecie o życiu księży?

Książkę zatytułowaną „Rysopis kapłana. Wizerunek księdza w kulturze polskiej w XXI wieku” wydały Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium” oraz Wschodnia Fundacja Kultury „Akcent”. 

To zbiór 12 tekstów, na które złożyły się wypowiedzi księży z całej Polski, zajmujących się literaturą, sztuką i nauką. Książka jest wynikiem ankiety, do której księży zaprosił kwartalnik „Akcent”.   Okładka książka "Rysopis kapłana. Wizerunek księdza w kulturze polskiej w XXI wieku" ks. Rafał Pastwa /Foto Gość Jak napisał we wstępie do publikacji metropolita lubelski, „zgodnie z profilem pisma zasugerowano temat obrazu księdza we współczesnym piśmiennictwie, filmie i mediach. Tematykę poszerzono o refleksję dotyczącą wizerunku osoby duchownej zgodnego z oczekiwaniami ludzi wierzących i niewierzących”. Abp Budzik podkreśla, że niemal wszyscy autorzy tekstów uważają, iż literacki, filmowy, a także medialny wizerunek księdza jest niezgodny z rzeczywistością.

Publikacja zawiera wiele cennych wypowiedzi. Zwróciliśmy uwagę na trzy, naszym zdaniem najbardziej cenne i ciekawe z obecnej perspektywy: o. Tomasza Dostatniego, o. Wacława Oszajcy i ks. Andrzeja Draguły.   O. Tomasz Dostatni OP ks. Rafał Pastwa /Foto Gość Tomasz Dostatni OP zauważa, przywołując opinie włoskich dziennikarzy i pisarzy, że również w naszym kraju, gdy spada liczba chrztów, ślubów kościelnych, powołań do kapłaństwa i dochodzi do upadku życia moralnego wśród chrześcijan, „to Kościół reaguje na to zamykając się we własnych strukturach. Jest łasy na klerykalne przywileje: korporacjonizm i karierowiczostwo stają się sposobem życia (…), młodzi księża zaś są bardzo niedojrzali i słabi, mają też mnóstwo problemów z samymi sobą”. Dominikanin podkreśla, że istnieje również duży problem z niezrozumieniem papieża Franciszka. Jak to wszystko zmienić? Wyznaje, że jemu pomaga osobista modlitwa i nauka wrażliwości.   O. Wacław Oszajca SJ ks. Rafał Pastwa /Foto Gość Wacław Oszajca SJ przyznaje już na wstępie swojej wypowiedzi, że duchowni nie są właścicielami Kościoła, ale powołanymi jedynie do jego „obsługi”. „Osoby sprawujące władzę w Kościele, jeśli czegoś w pierwszym rzędzie winny się wystrzegać, to naśladowania władz świeckich, politycznych”. Jezuita koncentruje się na tym, by pokazać, iż przewodniczenie w Kościele polega na służbie. Zauważa, że nadal na cenzurowanym jest m.in. o. Wacław Hryniewicz, a dużo dałoby polskiemu Kościołowi spojrzenie na twórczość chociażby Leszka Kołakowskiego. Wytyka, że brakuje rzetelnej dyskusji w gremiach tworzonych przez księży. Nie porusza się tam ważnych tematów jak odpowiedzialność moralna chrześcijanina za kształt polityczny kraju czy życie zawodowe, za to dominuje temat gender, aborcji i antykoncepcji. Jeśli chodzi o obraz księdza, biskupa i zakonnika - to zdaniem o. Wacława są dwa najczęściej spotykane w codziennych kontaktach i środkach masowego komunikowania: albo jako kompletnego abnegata albo bezcielesnego półboga. Zauważa, że ludzie od księży oczekują zdecydowanie ducha braterstwa, towarzyszenia - a nie nawracania.   Ks. Andrzej Draguła podczas medytacji wielkopostnej w Galerii Sztuki Pro Arte w 2015 r. Krzysztof Król /Foto Gość Ks. prof. Andrzej Draguła pokazuje, że dawny status społeczny księdza zabezpieczający mu autorytet oraz „sakramentalna inność” na naszych oczach stopniały. Profesor teologii nie ubolewa jednak nad tym. Zauważa, że ci, którzy chcieliby wstąpić do seminarium, aby osiągnąć społeczny prestiż mogą się jedynie rozczarować. A sam spadek liczby powołań uznaje za skutek oczyszczania z tego typu intencji i pragnień. Zdaniem ks. Draguły „Ranczo” czy inne produkcje filmowe utrwalają stereotypowe wyobrażenia o księdzu i o tym jak ksiądz żyje, co robi. Zdecydowanie taki model księdza, jak podkreśla, jest obcy na tzw. Ziemiach Zachodnich. Profesor na Wydziale Teologii Uniwersytetu Szczecińskiego podkreśla, że jego doświadczenie bycia księdzem jest bardzo pozytywne. Na podstawie swoich doświadczeń twierdzi, że ludzi bardziej interesuje nie to jak księża żyją, ale to jak myślą. Twierdzi, że niewystarczająco w naszym kraju jest wykorzystywane zapotrzebowanie na teologię i teologów. Bo konieczne jest podejmowanie swoistej „debaty” ze światem. Swoją wypowiedź kończy tym, że dzisiaj ksiądz jest bardzo potrzebny, a jego nieobecność w świecie nauki i kultury, gdy „mówi się o tzw. „zwrocie postsekularnym w humanistyce” byłaby grzechem zaniedbania.

Książka „Rysopis kapłana” jest cenna z wielu powodów, przede wszystkim ze względu na różnorodność tekstów. Każdy z księży w nieco inny sposób ten „rysopis” przedstawia, z nieco innej perspektywy. Słabością, naszym zdaniem, ankiety „Akcentu” jest brak pytania o wizerunek księdza w nowych mediach, a także o wizerunek, który tworzą sami księża jako uczestnicy nowych mediów. Jednak jesteśmy przekonani, iż „Rysopis kapłana” jest lekturą niemal obowiązkową.

Autorami tekstów są: ks. Alfred M. Wierzbicki, Tomasz Dostatni OP, ks. Jan Sochoń, Wacław Oszajca SJ, ks. Krzysztof Guzowski, ks. Jerzy Szymik, ks. Andrzej Luter, ks. Edward Walewander, ks. Janusz Kozłowski, ks. Andrzej Draguła, ks. Andrzej Wierciński i ks. Jerzy Sikora. Wstęp do książki napisał abp Stanisław Budzik, posłowie przygotował Łukasz Janicki.