Wybory prezydenckie na Ukrainie ważniejsze niż myślimy

Wieczorem 21 kwietnia 2019 r. po zamknięciu lokali wyborczych podano wstępne wyniki drugiej tury wyborów prezydenckich na Ukrainie. Nasi sąsiedzi powiedzieli „nie” dotychczasowej polityce.

Głosowanie odbywało się również w konsulacie Ukrainy w Lublinie, gdzie głosować mogli obywatele Ukrainy mieszkający na terenie województw: lubelskiego, podlaskiego i podkarpackiego. Z ponad 4 tys. uprawnionych do głosowania do urn poszło nieco powyżej 450 osób. Gdyby decydowały głosy z Lublina – prezydentem nadal pozostałby Poroszenko. Tymczasem Ukraińcy odrzucili dotychczasową politykę i sprawili, że prezydentem został Wołodymyr Zełenski, komik i producent telewizyjny, ale również sprawny polityk.

Biznes zamiast historii?

Wybory na Ukrainie nie były szeroko komentowane ani w mediach lubelskich, ani w ogólnopolskich. Tymczasem los Ukrainy zawsze ma wpływ na Polskę, na gospodarkę i bezpieczeństwo w regionie. Na przyszłość Unii Europejskiej. Tyle tylko, że jak podkreśla dr hab. Andrzej Gil z Katedry Studiów Wschodnich KUL, politycy i nasze społeczeństwo zostało dotknięte mocnym uwikłaniem w historię do tego stopnia, że zapomina się o przyszłości. – Nie wykorzystujemy sąsiedztwa z Ukrainą. Trzeba się otworzyć na relacje gospodarcze Lubelszczyzny z Wołyniem i Galicją. Nie wystarczy budować jedynie ośrodki dialogu czy poświęcone historii i pojednaniu. Należy współpracować też na poziomie biznesu. Przecież w latach 90. minionego wieku korzystaliśmy bardzo na sąsiedztwie z Białorusią i Ukrainą – podkreśla analityk. Prof. Gil akcentuje jednocześnie, że wybór W. Zełenskiego jest szansą na zmianę dotychczasowego modelu zbytniej zależności Ukrainy od Izraela i USA. – Ich stopień uzależnienia od Izraela i USA wygląda podobnie jak u nas. Dlatego nasze relacje z Kijowem były sztucznie kreowane poza oboma krajami, budowane na założeniach stworzonych przez inne kraje. Stąd odmienienie modelu zależności Polski i Ukrainy może być szansą. Nie chodzi o kontestację historii, ale o szansę na uniezależnienie – uważa Gil.

Bunt przeciwko elitom?

Zdaniem badacza z KUL wynik wyborów prezydenckich na Ukrainie pokazuje, że mamy do czynienia z buntem przeciwko elitom politycznym, czego wyrazem i uobecnieniem był dotychczasowy prezydent Poroszenko. – Ukraińcy powiedzieli tradycyjnemu establishmentowi, rządzącemu krajem od trzydziestu lat: dosyć! Wygrana Zełenskiego to ogromna szansa, ale i wielka niewiadoma. Prezydent elekt to zjawisko „człowieka z ludu i dla ludu”. Jest osobą, która się nie uwikłała w skandale korupcyjne, obyczajowe, ma rodzinę i stosunkowo prostą biografię. Jest bliższy Ukraińcom niż poprzedni prezydent i wbrew pozorom nie można go sprowadzić do roli komika – podkreśla prof. Gil. Specjalista dostrzegł też w pierwszej wypowiedzi prezydenta elekta zachętę skierowaną do wyborców innych krajów byłego bloku komunistycznego, by wziąć sprawy w swoje ręce i odrzucić tych, którzy doprowadzili do upadku nadziei.

Z perspektywy wschodniej

- Takich tłumów jak podczas pierwszej tury wyborów już nie było. Na Zachodzie widoczne było zmęczenie wyborczą polaryzacją, kłamstwami i debatami kandydatów. Nie wszystkim podobała się kampania Zełenskiego, jego kpiny z urzędującego prezydenta, poziom debaty stadionowej, zapowiedzi stacji telewizyjnych przed drugą turą o bezwzględnej wygranej aktora. To zdecydowanie zmniejszyło chęć wielu mieszkańców do tego, by wziąć udział w głosowaniu – mówi dr Jarosław Kit, mieszkający w Lublinie były pracownik Katolickiego Uniwersytetu we Lwowie. Zełenski wygrał przytłaczającą przewaga głosów. Po przeliczeniu 95 proc. głosów – zagłosowało na niego 73 proc. tych, którzy wzięli udział w wyborach. Petro Poroszenko, ubiegający się o reelekcję, wygrał tylko w obwodzie lwowskim. – Od razu po ogłoszeniu sondażowych wyników zwolennicy Zełenskiego zaczęli triumfować. Słaby wynik Poroszenki oznacza nie tyko jego porażkę, ale i brak zaufania obywateli Ukrainy do obecnej polityki, zmęczenie fatalną sytuacja gospodarczą i wojną z Rosją. Wybór oznacza również chęć szybkich zmian. I. Bekeszkina, ukraińska socjolożka zauważa, że „wybory nie zjednoczyły Ukrainy. Każdy z wyborców Zełenskiego ma swoje marzenia i życzenia”. Ma czysto ludzkie oczekiwania, niekiedy populistyczne, że coś można zmienić na lepsze jak za dotknięciem magicznej różdżki i wbrew ciągnącemu się za nami balastowi przeszłości. Zjednoczyło wyborców chyba tylko „nie da się tak dalej żyć”. W drugiej turze wyborów oddawano głosy przeciw Poroszence, a nie na Załęskiego – precyzuje J. Kit. Natomiast zdaniem prof. Gila z KUL nowy prezydent jest sprawnym politykiem, ma bowiem szansę na zbudowanie silnego bloku politycznego przed wyborami parlamentarnymi.