Agnieszka Smreczyńska-Gąbka dzięki rozmowie i spotkaniu wydobyła na powierzchnię osobę i dzieło swojego wujka, wzmocnione świadectwami jego bliskich. Tym samym dała mu możliwość opowiedzenia swego życia tak, jak chciał. Dzięki temu nie zrobił tego ktoś inny, narażając tę opowieść na redukcję, przesunięcie akcentów czy niepotrzebne ubarwienia. Otrzymaliśmy czystą treść i prostą formę – ludzką.

Tadeusz Smreczyński wspomina dramat wojny i obozów, ale też uznaje ludzką kruchość – bo nawet usunięty chirurgicznie numer obozowy nie został nigdy wyrwany z jego myśli i snów. To wyjątkowy pomnik – prawdziwy i żywy, tak istotny w dziele pojednania między narodami i na drodze pokoju. Pokój jest bowiem możliwy tylko dzięki osobom przyzwoitym i wiernym sobie.

Wydana w niezwykle ciekawej i estetycznej formie publikacja ukazała się właśnie nakładem Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu. Można ją nabyć, kontaktując się z Domem Spotkań mejlowo lub telefonicznie. Publikacja jest darmowa – trzeba jedynie pokryć koszty wysyłki. Została sfinansowana przez partnerów, m.in. Internationales Auschwitz Komitet, Fundację na rzecz Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu i gminę Zator. Wydanie niemieckie ukaże się w styczniu 2020 roku w związku z kolejną rocznicą wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau.

Cenna lekcja

Książka „Za matową szybą” to w znacznej mierze rozmowa mieszkającej w Lublinie Agnieszki Smreczyńskiej-Gąbki z bratem jej dziadka – Tadeuszem Smreczyńskim. – Ta rozmowa została przeprowadzona w 2006 roku. Zdałam sobie sprawę, że wujek jest coraz starszy, a w jego głowie jest wiele ważnych wspomnień, które powinny być zachowane dla najmłodszego pokolenia. Niedawno podczas spotkania z młodzieżą licealną, gdy rozmawialiśmy o historii, zapytano mnie, gdzie można przeczytać wspomnienia Tadeusza Smreczyńskiego. Zaczęłam więc spisywać rozmowę. Jest ona bardzo szeroka, dotykająca pobytu w obozach Auschwitz i Mauthausen, ale też czasu odbudowywania pokoju i pojednania, także doświadczenia spotkań młodzieży polskiej i niemieckiej – mówi autorka. Publikacja zaopatrzona jest w archiwalne i unikatowe fotografie.