Czego można się dowiedzieć z nagrobnych tablic?

Na Lubelszczyźnie najstarsze cmentarze pochodzą z wieku XIX. Ten przy ulicy Lipowej w Lublinie, cmentarz nałęczowski, nekropolia w Puławach Włostowicach, czy cmentarz w Chełmie, a także wiele innych parafialnych miejsc wiecznego spoczynku, na których można spotkać mogiły sprzed ponad 100, czy nawet 200 lat.

Badaniem napisów nagrobnych na najstarszym lubelskim cmentarzu zajmowała się Paulina Mucha z UMCS, która podzieliła je na kategorie w zależności od tego, czy mają odwołanie do Boga czy też nie.

- Na lubelskich nagrobkach wiele napisów stanowią cytaty. Wierzący bardzo często odwołują się do Pisma Świętego. Popularne są zwłaszcza nawiązania do Psalmów, jak choćby: „Panie Boże Mój, w Tobie szukam schronienia” (Psalm I), „Pokładam ufność w Tobie Panie” (Psalm 31), „Niech nas ogarnia łaska Twoja Panie według ufności pokładanej w Tobie” (Psalm 33), „Boże mój, Ciebie szukam” (Psalm 63) – wyjaśnia autorka badań.

Rodziny zmarłych niejednokrotnie przytaczają także słowa z Ewangelii św. Jana: „Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem. Kto we mnie wierzy, choćby i umarł, żyć będzie na wieki”; „Błogosławieni, którzy umierają w Panu”; „Bóg jest miłością”. - Niezależnie od formy cytowania, wszystkie zdania pełnią funkcję, którą można by nazwać pocieszającą – wyjaśnia Paulina Mucha.

Kolejną grupę stanowią cytaty z innych tekstów np. z: Modlitwy Pańskiej: „Bądź wola Twoja”; „Przyjdź Królestwo Twoje”, aktu pokuty – „Miłosierdzie swoje okaż nam Panie”, litanii za zmarłych: „Niech odpoczywają w pokoju wiecznym”; „Spoczywaj w pokoju wiecznym”; „Niech spoczywają w pokoju”, oraz ze zmienionym ostatnim członem – „Niech spoczywają w Bogu”.

– Są to wypowiedzi, które mogą zostać umieszczone na grobie każdego – niezależnie od wieku, miejsca zamieszkania, płci czy zajmowanej pozycji społecznej – podkreśla autorka badań.

Większość jednak napisów nagrobnych stanowią epitafia o charakterze świeckim, a więc struktury, w których nie ma odwołania do nazw osób świętych lub ich słów. Do takich należą np. „Śmierć kresem życia, ale nie miłości”; „Ci, których kochamy, nie odchodzą nigdy”; „Ci, których kochamy, nie umierają nigdy”, „Na zawsze w sercach”; „Na zawsze w sercach bliskich”, „Nie umiera ten, kto w pamięci żywych”. Nie brakuje także cytatów z literatury. Jeden z najbardziej znanych cytatów, pochodzi z Pieśni III Horacego. Zapisywany jest zarówno w języku oryginalnym – Non omnis moriar, jak i polszczyźnie – „Nie wszystek umrę”. Na nagrobkach można także znaleźć cytat z liryku religijnego Leopolda Staffa – „Nie widzą Ciebie moje oczy. Nie słyszą Ciebie moje uszy. A jesteś światłem w mej pomroczy. A jesteś śpiewem w mojej duszy”.

Więcej można przeczytać w  najnowszym "Gościu lubelskim".