Kolejny obiekt z Lubelszczyzny na liście UNESCO
Dobra kultury istotne w swym znaczeniu dla konkretnych krajów czy regionów wpisywane są na specjalną listę pamięci. Wśród polskich zbiorów o szczególnej wartości znalazły się także dokumenty z działalności Trybunału Koronnego w Lublinie.
UNESCO to organizacja działająca przy ONZ, której naczelnym zadaniem jest wspieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie kultury, sztuki i nauki. UNESCO realizuje szereg programów, których celem jest zabezpieczenie światowego dziedzictwa historycznego i kulturowego oraz popularyzacja wiedzy o nim. Jednym z takich programów jest „Pamięć Świata”. Powstały w 1992 r. program ma na celu podejmowanie działań służących ochronie i udostępnianiu międzynarodowego dziedzictwa dokumentacyjnego.
Od 1997 r. co dwa lata na Listę Światową Programu wpisywane są nowe obiekty, które zgłaszają Krajowe Komitety. W ramach programu tworzy się listy krajowe i regionalne, na których znajdują się dobra kultury istotne w swym znaczeniu dla konkretnych krajów czy regionów. Polska również dysponuje swoją listą, na którą wpisywane są obiekty mające kluczowe znaczenie dla polskiej kultury, historii i dziedzictwa dokumentacyjnego, zaakceptowane przez Polski Komitet Programu UNESCO „Pamięć Świata”. Od 2014 r. zorganizowano 4 edycje programu „Pamięć Polski”, będącego polskim odpowiednikiem „Pamięci Świata”.
W tym roku obok Archiwum Ordynacji Zamojskiej ze Zwierzyńca (1581-1944) przechowywanej w Archiwum Państwowym w Lublinie do listy pamięci dołączył także zespół akt Trybunału Koronnego Lubelskiego 1579-1811.
Zespół ten stanowi wyjątkowe świadectwo działalności sądu, który miał kluczowy wpływ na system sądownictwa w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Była to najważniejsza instytucja sądownicza i instancja odwoławcza w kraju. Jego działania wyrażały istotę demokracji szlacheckiej jako instytucji kolegialnej i niezależnej od panującego. Sądzili w nim wybierani przez szlachtę sędziowie, którzy z racji wyznawanych idei, zapewniać mieli stronom sporu równość wobec prawa. Miasto Lublin na czas sesji sądu stawało się centrum życia politycznego i kulturalnego, do którego zjeżdżała szlachta z najodleglejszych zakątków Korony Królestwa Polskiego.
Akta Trybunału Koronnego Lubelskiego obejmują dokumentację sądową spraw z obszaru Małopolski i województw wschodnich. Niosą olbrzymią wartość informacyjną na temat dziejów magnaterii, stanu szlacheckiego i duchownego oraz historii prawa w okresie przedrozbiorowym. Przechowywane są w zbiorach Archiwum Państwowego w Lublinie.
