Znaleziska z kazimierskiej fary

Mimo ogromnej popularności Kazimierza Dolnego w Polsce i poza jej granicami, jego architektury, punktów widokowych, walorów przyrodniczych i krajobrazowych, jak dotąd tylko w niewielkim stopniu została rozpoznana historia tego miejsca i ludzi tu zamieszkujących na przestrzeni wieków. Miasteczko ciągle skrywa liczne tajemnice, które czekają na ujawnienie i przybliżenie ich dzisiejszym czasom. Niestety, nie zachowało się w Kazimierzu zbyt wiele źródeł archiwalnych i zabytków ruchomych, które przypominałyby nam lokalne historie minionych dziejów. Na tym tle odkrycie z kazimierskiej Fary uznać należy za wyjątkowe.

Zespół 246 numizmatów, odkrytych w warstwach zasypowych pod posadzką kościoła podczas prowadzonych tam w roku 2012 prac remontowych i badań archeologicznych, to unikalne pod względem ilościowym znalezisko kumulatywne w Polsce. Dotychczas przechowywane w magazynach muzealnych będzie naukowo opracowane, opublikowane oraz zaprezentowane publiczności. Jego ogromnym atutem jest przekrój chronologiczny obejmujący okres od XIV po XIX wiek, a więc okres powstania, świetności oraz upadku gospodarczego tego historycznego ośrodka miejskiego.

Znalezisko, jak żadne inne, przekrojowo ilustruje poszczególne etapy gospodarczej egzystencji Kazimierza, w tym kontakty zagraniczne. Swoimi zasobami poznawczymi daje możliwość prezentacji, w formie zarówno publikacji jak i wystawy, specyfiki obrotu pieniądza w Polsce począwszy od średniowiecza po okres rozbiorów.

Znalezisko kumulatywne z kazimierskiej Fary jest ciekawe pod wieloma względami. Rangę pierwszeństwa ma jego chronologia, szczególnie w odniesieniu do najstarszych i niedatowanych monet Kazimierza III Wielkiego (1333-1370) i Ludwika Węgierskiego (1370-1382). Ilustruje przeszłości samej Fary, wskazując na początki jej istnienia w wieku XIII, ale także historię samego Kazimierza Dolnego.

Dzięki temu znalezisku mamy możliwość podjąć próbę odpowiedzi na wiele pytań: dlaczego w kazimierskiej farze pojawiło się tak wiele, tak różnorodnych monet, emitowanych od XIV do XIX w., kiedy doszło do upieniężenia lokalnego rynku, jaką monetą posługiwali się mieszkańcy Kazimierza oraz przybywające tu inne osoby, będące uczestnikami codziennego życia lokalnej społeczności, czy mamy do czynienia z przewagą rodzimej czy obcej monety?

Odpowiedzi na te pytania ukazane zostaną na tle polityki pieniężnej państwa polskiego od czasów ostatniego z Piastów po okres rozbiorów. Planowana publikacja i wystawa będzie naświetlać niektóre ważniejsze procesy społeczno-ekonomiczne w Koronie Królestwa Polskiego, które przyczyniły się do rozkwitu gospodarki, kultury i sztuki królewskiego miasta, jakim był Kazimierz Dolny w okresach średniowiecza i nowożytności. Przede wszystkim wskaże na ulokowanie miasta na skrzyżowaniu głównych szlaków handlowych dawnej Polski: lądowego ze wschodu na zachód oraz wiślanego z południa na północ, podkreśli znaczenie pokonania Zakonu Krzyżackiego przez króla Władysława Jagiełłę i króla Kazimierza Jagiellończyka, które otworzyło drogę polskim produktom na rynki krajów zachodniej Europy, ale także wskaże na wojny ekonomiczne prowadzone przez państwa ościenne, co ostatecznie doprowadziło do gospodarczego i politycznego upadku Królestwa Polskiego, a z nim Kazimierza Dolnego.

Opracowania katalogu podjął się Zbigniew Kiełb z Muzeum Czartoryskich w Puławach, a przygotowaniem wystawy i realizacją programu edukacyjnego zajmie się dr Marcin Wawerski z zespołem Działu Historii i Kultury Regionu Muzeum Nadwiślańskiego. Ideą wystawy, której wernisaż w salach ekspozycyjnych Dworu z Gościeradowa (ul. Podzamcze 20) planowany jest na 15 sierpnia 2021 r., jest ukazanie odkrytych monet jako ilustracji historii kazimierskiego ośrodka miejskiego, od jego powstania w wieku XIV aż po upadek w wieku XIX.