Początki lubelskiego skansenu sięgają 40 lat wstecz. To wówczas muzealnicy zaczęli odtwarzać na Sławinie dawne życie mieszkańców Lubelszczyzny. Z regionu między środkową Wisłą a Bugiem przeniesiono tu bądź odtworzono budynki reprezentujące architekturę wsi, dworów i miasteczek z lat 1686–1938.

− Kiedy muzeum powstawało, osoby za nie odpowiedzialne starały się odtworzyć jak najdokładniej wnętrza chałup, dworu, sklepików czy zakładów rzemieślniczych, by łatwiej było wyobrazić sobie, jak dawniej żyli ludzie. Nikt wtedy nie myślał o pokazaniu wzajemnych relacji między tymi trzema obszarami, które przecież były zależne od siebie – mówi Grzegorz Miliszkiewcz, muzealnik, jeden z twórców powstającego katalogu „Wieś – Dwór – Miasteczko”.

Muzeum eksponuje elementy majątku ziemskiego i dwór z wyposażeniem ukazującym sytuację w 1939 r., fragment miasteczka − sztetl z lat 30. XX w. oraz trzy wsie reprezentujące osadnictwo trzech subregionów: Wyżyny Lubelskiej, lubelskiego Powiśla oraz Roztocza. Zagrody wiejskie i obiekty drobnego przemysłu ludowego ukazują życie ich mieszkańców i użytkowników w wybranym roku.

− W naszej publikacji chcemy nie tylko pokazać zbiory, ale i przygotować czytelnika do powiązania ekspozycji z dziejami regionu i kraju. Zaczynamy opowieść w roku 1864, gdy następuje uwłaszczenie chłopów. Otrzymują uprawianą ziemię na własność i przez kolejne dziesięciolecia ich emocjonalne podejście do słowa „ojczyzna” nabiera nowego znaczenia. Do tego dochodzi możliwość edukacji w podstawowym zakresie i uzyskanie praw obywatelskich. Nasze muzeum pokazuje też drogę do stawania się pełnoprawnym obywatelem Polski, odpowiedzialnym za ojczyznę, który staje w jej obronie w 1939 roku – wyjaśnia G. Miliszkiewicz.