Rocznica tragicznych wydarzeń w Chełmie

W ramach akcji akcji T-4 dokonano mordu na 440 pacjentach chełmskiego szpitala psychiatrycznego. III Rzesza realizowała na swoim terenie oraz na terenach okupowanych eliminację osób cierpiących na przewlekłe choroby psychiczne i posiadających wrodzone zaburzenia rozwojowe, ludzi "niewartych życia". To właśnie chełmski szpital był pierwsza placówką medyczną, gdzie niemiecki okupant pozbawił życia niewinnych pacjentów. Niemcy zaangażowani w tą akcję między sobą używali określeń "zakończenia cierpień" i "łaskawa śmierć". Chodziło o pozbycie się osób, które genetycznie niosły ze sobą ryzyko potencjalnego przekazywania życia, ale też ze względów ekonomicznych, by nie utrzymywać ludzi niezdolnych do pracy. Ważnym argumentem też było odciążenie personelu medycznego potrzebnego w czasie wojny.

Już w styczniu 1940 r. przyjechała z Lubina komisja składająca się z oficera SS i podoficera SS, którzy dokładnie oglądali pomieszczenia szpitala wraz z budynkami gospodarczymi. Pełniąca obowiązki dyrektora dr Gizela Madziarska domyślała się, co chcą Niemcy zrobić. Szukano sposobu, by ukryć pacjentów. Niestety Niemcy nie pozwolili na to. W dniu 12 stycznia 1940 żołnierze hitlerowskiej armii weszli do chełmskiego szpitala i rozkazali, aby większość personelu medycznego opuściła go. Pozostawiono 10 osób (pielęgniarzy), którzy pod przymusem mieli wyprowadzić chorych z placówki. Następnie rozpoczęła się masakra. Chorzy ginęli od serii z karabinów maszynowych. Zamordowano około 300 mężczyzn, 124 kobiety i ok. 17 dzieci. Tych, co próbowali uciekać, zabijano gdzie stali, innych wyprowadzano i rozstrzelano na zewnątrz. Ciała były zebrane i przewiezione do masowego grobu, dołu po bombie. Posypano je wapnem i zasypano śniegiem. Dopiero na wiosnę przysypano piachem. Dokumentacja szpitala została zniszczona przez Niemców. Po wojnie ze wszystkich ofiar udało się odtworzyć imiona lub nazwiska zaledwie 39 z nich. Zbiorowa mogiła znajduje się obok budynku szpitala. W 84. rocznicę tych tragicznych wydarzeń, jak co roku pracownicy Urzędu Miasta Chełm złożyli hołd ofiarom niemieckiej zbrodni.