Historycy zakonni spotkali się na KUL

Wydarzeniom sprzed 70 lat poświęcona jest tegoroczna konferencja historyków zakonnych, jaka odbywa się w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.

- Akcja X-2 to wciąż niedostatecznie znana operacja Służb Bezpieczeństwa PRL, która została świadomie wymazana przez władze komunistyczne - mówił podczas inauguracji 52. Ogólnopolskiej Konferencji Historyków Zakonnych ks. prof. Mirosław Kalinowski, rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

W wyniku akcji skonfiskowano 323 domy zakonne, a około 1500 zakonnic poddano represjom i przesiedlono. Operacja była ściśle tajna, a za decyzją o jej przeprowadzeniu stał ówczesny premier Józef Cyrankiewicz.

Podczas wystąpienia otwierającego konferencję ks. prof. Kalinowski, przypomniał, że władzom komunistycznym Polski Ludowej zależało, by sprawa została przemilczana. - Dlatego mam nadzieję, że ta konferencja obudzi wrażliwość historyczną na wydarzenia, które rozegrały się przed laty i w szerszym zakresie pokazują zaangażowanie Kościoła w walkę o swoje miejsce na mapie Polski. Niech ta biała plama w historii Polski będzie znaczącym elementem rozpoznania zapomnianej i świadomie wymazanej przez władze PRL akcji, stanowiącej niechlubną kartę systemu, który wówczas panował, ale jednocześnie pokazuje heroizm wielu sióstr zakonnych.

Matka dr Ewa Kaczmarek, przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Chrystusa Króla dla Polonii Zagranicznej i przewodnicząca Konferencji Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych w Polsce, przypomniała natomiast, że polityka władz PRL wobec zakonów była konsekwencją polityki prowadzonej przez reżim komunistyczny wobec całego Kościoła. - Akcja X-2 miała być klinem włożonym między episkopat a zakony żeńskie. - Ale to się nie udało - podkreśliła.
Podobnie uważa s. dr Monika Kupczewska z Ośrodka Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce KUL, która podczas konferencji przybliżyła sytuację zakonnic, które w latach 1954-1956 trafiły do obozów pracy. - Mimo prześladowań i wielkiego cierpienia siostry zachowały własną tożsamość i z tej akcji wyszły wzmocnione.
W piątek (4 października) odbędzie się część warsztatowa konferencji poświęcona aplikacji Atlas klasztorów od X do XXI wieku, którą zaprezentują pracownicy Ośrodka Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce. Ukazuje ona rozmieszczenie domów zakonnych na ziemiach polskich od początku chrześcijaństwa.
- Nie można prowadzić badań geograficznych w oderwaniu od ogólnej sytuacji społecznej, politycznej i kulturowej. To ona właśnie kształtuje obraz przestrzenny i dynamikę zjawisk, które później prezentują mapy historyczne - przekonywał podczas swojego czwartkowego wystąpienia prof. Bogumił Szady, dyrektor Ośrodka Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce. Jego zdaniem, obok długich procesów historycznych związanych z rozwojem osadnictwa, sieci parafialnej czy ruchu fundacyjnego mamy także do czynienia ze zjawiskami o charakterze gwałtownym i nagłym, które zmieniają krajobraz społeczno-geograficzny w ciągu jednego roku, a czasami w ciągu kilku dni. - Takim przykładem mogą być wielokrotne kasaty klasztorów przez zaborców w XIX wieku lub działania władz komunistycznych wobec Kościoła, które zmieniały przestrzeń społeczno-religijną w sposób trwały. Dlatego mapa żeńskich klasztorów przed akcją X-2 i po niej to dwie zupełnie różne mapy - podkreślił prof. Szady.