Komunikacja postreligijna

Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Komunikowanie postreligijne w pluralistycznym społeczeństwie. Perspektywy dialogu” zgromadziła naukowców z jedenastu ośrodków naukowych.
Inicjatorem i pomysłodawcą konferencji był ks. dr hab. Rafał Pastwa, który w swoich badaniach rozwija koncepcję komunikowania religijnego i postreligijnego, a także jest praktykiem dialogu w obszarze religii, kultury i społeczeństwa. Jak zaznacza, współczesny człowiek zachodu jest uczestnikiem „epoki interpretacji”, bo zdaje sobie sprawę w procesie myślenia i komunikowania, że doniosłe problemy ludzkości nie wyczerpują się w poszczególnych i odseparowanych od siebie dziedzin. Stąd pomysł, a nawet konieczność, by zorganizować konferencję interdyscyplinarną, gromadzącą medioznawców i komunikologów, filozofów i prawników. Organizatorem konferencji była Katedra Języka, Retoryki Prawa Mediów na KUL.

Jako pierwszy referat wygłosił pomysłodawca konferencji. Tytuł wystąpienia brzmiał: „Komunikowanie postreligijne. Definicje, zakres i możliwe zastosowania”. - Postreligijność rozumiana jest przeze mnie jako forma relacji do religii i treści religijnych w społeczeństwie ponowoczesnym, gdzie religia i treści religijne sprowadzane są przeważnie do rzeczywistości posiadającej znaczenie historyczne, kulturowe, estetyczne oraz zdolność do wpływania na nastroje społeczne. Postreligijność pomija lub marginalizuje eschatologiczną warstwę religii, traktując ją jako jeden z wielu produktów na rynku medialnym, albo jedną z wielu opcji do wyboru. Postreligijność oznacza również niezdolność do rozpoznawania czy poprawnego interpretowania tekstów i symboli religijnych, w analizowanym obszarze chrześcijańskich, w konsekwencji utraty związku z religią pojmowaną jako istotny element codzienności, zdolny zasadniczo wpływać na ludzkie życie - wyjaśniał podczas swojego wystąpienia ks. dr hab. Rafał Pastwa. Podkreślił, że impulsem do badań i namysłu nad komunikowaniem postreligijnym stał się projekt postsekularny J. Habermasa i założenie o konieczności translacji tekstów religijnych i komunikatów na język adekwatny dla umysłów sekularnych, a także założenie o wzajemnym uczeniu się wierzących i niewierzących obywateli w społeczeństwie pluralistycznym, stąd kluczową kwestią wydaje się zdolność do uprawiania dialogu i umiejętność współpracy na rzecz istotnych społecznie problemów. 

Do ciekawszych wystąpień należał referat prof. dr hab. Piotra Gutowskiego, filozofa z KUL „O wadach, zaletach i niezbędności przekładu treści religijnych na język świecki”. Prof. Gutowski podkreślił, że nie żyjemy w nowej epoce, ale mamy do czynienia z pewną formą ciągłości, a translacja tekstów religijnych obecne wymaga poszukiwania języka umożliwiającego porozumienie. Dr hab. Marek Rembierz z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach zwracał uwagę, że o pluralizmie trzeba mówić pluralistycznie, bo każdy ma swoje schematy i mówi swoim językiem. Dr hab. Aldona Maria Piwko z Akademii Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie rozwinęła temat „Komunikowanie postreligijne papieża Franciszka w relacjach ze światem arabskim: od symboliki do pragmatycznej współpracy”. Zauważyła, że nastąpiło przesunięcie z różnic doktrynalnych na wyzwania cywilizacyjne, główne problemy współczesnego świata w dialogu interreligijnym. Dostrzegła w procesie badań, że papież Franciszek wykonywał w kierunku muzułmanów uniwersalne gesty zamiast teologicznych rozważań. Dr hab. Paulina Olechowska z Uniwersytetu Szczecińskiego zwróciła uwagę, że w procesie dialogu kluczowe są kompetencje poszczególnych osób do prowadzenia dialogu. 

W kolejnej części konferencji, zdominowanym przez prawników, ciekawie brzmiał wykład prof. Grzegorza Tylca na temat prawa do prywatności osób duchownych, a także wystąpienie dr hab. Witolda Sobczaka poświęcony przekonaniom i symbolom religijnym w przestrzeni publicznej. Warto odnotować również wystąpienie ks. prof. dr hab. Piotra Stanisza z KUL, który podjął się analizy tematu „W porozumieniu czy po zasięgnięciu opinii? Zmiany w zasadach organizowania nauki religii w szkołach publicznych (2024-2025)”. Zwrócił uwagę na zmiany w tym zakresie i podkreślił, że dotkną one najmocniej najmniejsze związki wyznaniowe.
Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Komunikowanie postreligijne w pluralistycznym społeczeństwie. Perspektywy dialogu” odbyła się pod patronatem Polskiego Towarzystwa Naukowego Prawa Prasowego i w ramach Sekcji Komunikowania Religijnego Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej.