Hołd ofiarom i historia Zacheusza Pawlaka

Obchody organizuje Państwowe Muzeum na Majdanku, które nieprzerwanie od 1944 roku pełni rolę strażnika pamięci o jednym z najstraszliwszych miejsc zagłady w Europie. O godzinie 12.30 pod pomnikiem-mauzoleum wspólnie z byłymi więźniami zostanie oddany hołd wszystkim ofiarom KL Lublin. Wcześniej, o godz. 10.00, zaplanowano bezpłatne zwiedzanie z przewodnikiem, który poprowadzi uczestników śladami Zacheusza Pawlaka - członka Szarych Szeregów i byłego więźnia Majdanka.

- 22 lipca 1944 r. w godzinach popołudniowych z KL Lublin odszedł ostatni transport ewakuacyjny. Majdanek opuściło wtedy pieszo, pod eskortą SS-manów, około 800 osób, do których z czasem dołączono 229 więźniów obozu pracy przy ul. Lipowej. Członkowie załogi pospiesznie zacierali ślady zbrodni, paląc i zakopując dokumenty z obozowej kancelarii. Niemcy podłożyli również ogień pod krematorium, który nie strawił jednak budynku w całości - zachowały się m.in. piece, stół sekcyjny i metalowe urny na prochy - informuje Katarzyna Boraca z Państwowego Muzeum na Majdanku.

SS-mani nie zdołali zniszczyć komór gazowych, a po ich chaotycznej ucieczce większość infrastruktury obozowej pozostała nienaruszona. Właśnie dzięki temu Majdanek stał się pierwszym niemieckim obozem koncentracyjnym, który alianci zdobyli w niemal nienaruszonym stanie - i jednym z najlepiej udokumentowanych.

W KL Lublin więziono ponad 130 tysięcy osób deportowanych z niemal całej okupowanej przez III Rzeszę Europy - Żydów, Polaków, Romów, Białorusinów, Ukraińców, a także obywateli krajów Europy Zachodniej.

- W dniu rocznicy Państwowe Muzeum na Majdanku chce przypomnieć szczególnie o losach byłych więźniów. 22 lipca poświęcony będzie pamięci Zacheusza Pawlaka, którego tragiczna historia rozpoczyna się we wrześniu 1942 r., kiedy zgłosił się na gestapo, ratując w ten sposób aresztowanych zamiast niego braci. Do stycznia 1943 r. był więziony, przesłuchiwany i torturowany w radomskim więzieniu. Stamtąd deportowany został do niemieckiego obozu koncentracyjnego na Majdanku w Lublinie, gdzie był przetrzymywany przez 441 dni. Następnie wywieziono go do obozów w Natzweiler, Neckarelz oraz do Dachau. Zbiegł z marszu ewakuacyjnego 3 maja 1945 r. - dodaje K. Boraca.

Po wojnie Z. Pawlak ukończył studia medyczne i pracował jako lekarz w Radomiu. Jeszcze na Majdanku złożył sobie obietnicę: jeśli przeżyje, spisze swoje wspomnienia. W tym roku, we współpracy z jednym z wydawnictw, ukazała się najnowsza edycja jego poruszających wspomnień pt. „Przeżyłem”. Autor pisał: „Przez 20 lat nie zdołałem wymazać z pamięci tej niekończącej się kolumny ludzi, idących wyrównanymi piątkami na śmierć. Ich cienie napełniały mnie grozą i udręczeniem. Nieoczekiwanie stawały przede mną w najrozmaitszych momentach mego życia. PRZEŻYŁEM... Ale przecież został jakiś trwały uraz, został ciężar niewypowiedzianych słów, słów prawdy o Majdanku. Chciałbym zapomnieć, wyrwać z pamięci ten koszmar i zrzucić z ramion ciężar tamtych lat, aby żyć normalnie, bez obciążeń - tak jak inni. I chciałbym coś zrobić dla Nich, dla Tych, co nie doczekali. Chciałbym, aby pamięć o Nich przetrwała i była ostrzeżeniem dla tych, którzy nie doceniają słowa POKÓJ.”

Założone już w listopadzie 1944 roku, Państwowe Muzeum na Majdanku było jednym z pierwszych muzeów martyrologicznych na świecie. Jego celem jest nie tylko dokumentowanie zbrodni niemieckich, ale też prowadzenie działalności edukacyjnej i naukowej. Na terenie dawnego obozu zachowały się oryginalne baraki więźniarskie, komory gazowe i krematorium, co czyni to miejsce jednym z najważniejszych świadectw Holokaustu i niemieckiego terroru. Rocznie Muzeum odwiedza ponad 200 tysięcy osób z Polski i zagranicy. Wystawy stałe i czasowe, archiwum oraz bogata oferta edukacyjna służą upowszechnianiu wiedzy o II wojnie światowej, a przede wszystkim - o tragedii ludzi, których losy na zawsze naznaczył Majdanek.