Historia w dźwiękach

Instrument ten, uznawany za bezcenny pomnik polskiej kultury, przez cztery stulecia towarzyszył mieszkańcom i pielgrzymom w momentach modlitwy, świąt i uroczystości, będąc jednocześnie świadkiem burzliwej historii Rzeczypospolitej. Niezwykłość kazimierskich organów polega nie tylko na ich wieku, ale przede wszystkim na stanie zachowania – zachowały one oryginalną mechanikę, piszczałki oraz prospekt, dzięki czemu do dziś mogą cieszyć pełnią brzmienia, jakie pamiętali dawni mistrzowie muzyki.

- Z okazji jubileuszu Kazimierskie Stowarzyszenie Dobroczynne pod wezwaniem św. Anny przygotowuje wyjątkowe przedsięwzięcie edukacyjne. Będzie to mobilna, interaktywna wystawa, która wyruszy w podróż po szkołach powiatu puławskiego. Jej celem jest przybliżenie uczniom i nauczycielom niezwykłej historii organów oraz ukazanie ich znaczenia w szerszym kontekście kultury europejskiej. Ekspozycja zostanie zaprojektowana w nowoczesnej formie – znajdzie się w niej trójwymiarowy model instrumentu, plansze informacyjne i archiwalne fotografie, a także multimedialne stanowiska z aplikacją edukacyjną, nagraniami dźwiękowymi i quizami, które w atrakcyjny sposób pozwolą młodym odbiorcom poznać tajniki dawnego rzemiosła organmistrzowskiego – wyjaśnia Piotr Wąsala, koordynator projektu.

Wystawie towarzyszyć będą prelekcje prowadzone przez historyków i przewodników, a także specjalnie przygotowane materiały dydaktyczne, dzięki którym wiedza zdobyta podczas spotkania będzie mogła być kontynuowana na lekcjach.

- Projekt, angażujący około 800 uczniów, zostanie dodatkowo uzupełniony o cykl pięciu spacerów historycznych, podczas których uczestnicy poznają nie tylko dzieje kazimierskich organów, lecz także inne elementy lokalnego dziedzictwa kulturowego. Zwieńczeniem przedsięwzięcia będzie wystawa w Kazimierzu Dolnym, w murach fary, gdzie od ponad czterech wieków rozbrzmiewa ten niezwykły instrument - dodaje P. Wąsala.

Warto dodać, że organy z Kazimierza Dolnego, choć wyjątkowe, nie są jedynym tak cennym zabytkiem w Polsce. W Olkuszu, w kościele św. Andrzeja, znajdują się organy datowane na 1612 rok, uznawane za najstarszy tego typu instrument w naszym kraju. W Gdańsku, w kościele Świętej Trójcy, od 1618 roku zachował się inny zabytek o wielkiej wartości artystycznej, a w Słupsku w kościele św. Jacka można podziwiać barokowe organy z połowy XVII wieku. Wszystkie te instrumenty stanowią nie tylko narzędzia muzyczne, lecz także świadectwa kunsztu dawnych mistrzów oraz trwałości tradycji, która przetrwała wieki. Kazimierski instrument wyróżnia się jednak tym, że do dziś jest sprawny i gra, a jego brzmienie, przywrócone do świetności dzięki konserwacji, nadal rozbrzmiewa w przestrzeni sakralnej, niosąc w sobie echo historii.

Kazimierskie Stowarzyszenie Dobroczynne pod wezwaniem św. Anny od lat realizuje działania łączące tradycję z nowoczesnością, edukację z kulturą i integrację międzypokoleniową z troską o lokalne dziedzictwo. W ostatnich latach organizacja przygotowała m.in. festyn poświęcony 20-leciu wejścia Polski do Unii Europejskiej, koncerty w ramach międzynarodowego festiwalu pianistycznego oraz spotkania kolędowe dla dzieci i młodzieży. Dzięki takim inicjatywom Kazimierz Dolny zyskuje przestrzeń do budowania wspólnoty i kultywowania pamięci o przeszłości. Wystawa poświęcona organom to kolejny krok w tej misji - dowód, że historia może być opowiadana w sposób angażujący, inspirujący i dostępny dla wszystkich pokoleń.

Całe przedsięwzięcie zostało dofinansowane przez Muzeum Historii Polski w ramach programu „Patriotyzm Jutra” 2025. Dzięki temu mieszkańcy regionu i młode pokolenie będą mieli okazję nie tylko poznać wyjątkową historię jednego z najstarszych instrumentów w Polsce, lecz także zrozumieć, że dźwięk organów to nie tylko muzyka - to żywe świadectwo dziedzictwa, które trwa mimo upływu czasu.